Барыта кумааҕы тустууктартан саҕаламмыта

Оҕо сырыттахпытына биһиэхэ, оскуолаҕа биир кэмҥэ кумааҕы тустууктарынан туһуннарыы үөдүйэ сылдьыбыта.

Тустууктарбытын үрдэххэ чэпчэкитик, үчүгэйдик туһуннуннар диэн чараас кумааҕыттан, тэтэрээт лииһиттэн кырыйан оҥорорбут. Урукку курдук уон ыйааһыҥҥа араарарбыт. Тустууктарбытын ыйааһыннарынан арааран, кээмэйдээн оҥорорбут. Холобур, 48 киилэҕэ кыттааччылар кээмэйдэрэ барыта биир буолуохтаах. Улахан-кыра буолуо суохтаах. Барыларыгар аат-суол биэрэрбит. Хас бастаатахтарын ахсын түөстэригэр мэтээллэрин уруһуйдаан иһэрбит. Күрэхтэһии түмүгүн барытын олох дьиҥнээх курдук боротокуолга толорорбут.

Туһуннарарга тустууктары илиилэрин хатыһыннаран баран, утары хамаанданан тэбис-тэҥҥэ үрэн туһуннараҕын. Урут, хойут үрүү буолуо суохтаах. Ол сылдьан ардыгар албастаатын диэн эмискэ ойоҕоһуттан үрэн ылааччыбыт. Оччоҕо араастаан бырахсаллар. Бэйэбит туспа быраабылалаах этибит.

Тустуу – скатерынан бүрүллүбүт остуолга, эбэтэр кылааккай ньуурдаах паартаҕа барара. Үрүүгэ тустууктартан биирдэстэрэ остуол тас өттүгэр түстэҕинэ, сэрэтии бэриллэрэ. Ол аата, кини утарсааччытыгар – баал! Аны биир үрүүгэ тустууктартан биирдэрэ тиэрэ, иккистэрэ умса баран түстэхтэринэ, умса сытар тустуукка биир баал ааҕыллара. Тустууга кэлтэй 10 очукуону ылбыт тустуук – кыайыыны ситиһэрэ. Аны туран, үрүүгэ биир тустуук тиэрэ баран түстэҕинэ, ону иккис тустуук ханнык баҕарар чааһынан үрдүкү баттаатаҕына – ыраас кыайыы буолара.

Мин оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан кумааҕы тустууктары үрүүттэн саҕалаан тустууга тапталын саҕаламмыта. Аны бэйэм тустуу секциятыгар сылдьыбытым. Оскуолаҕа, зонаҕа, оройуоҥҥа бастаабытым. Кумааҕы тустууктарбытын ким диэн ааттаары наар библиотекаҕа сылдьан кинигэлэри, хаһыаттары хасыһан ааҕан, билэн – тустууктарбытыгар дьиҥнээх тустууктар ааттарын биэрэргэ кыһалларбыт. Роман Дмитриев, Александр Иванов, Павел Пинигин, Сергей Корнилаев, Загалав Абдулбеков, Леван Тедиашвили, Иван Ярыгин, Александр Медведь…

Син эмиэ дьиҥнээх курдук, ССРС, Европа, аан дойду чемпионаттарын, Олимпийскай оонньуулары тэрийээччибит. Олимпиадаҕа бастаабыт киһиэхэ – кыһыл паастанан мэтээл уруһуйдаан кэтэрдэрбит… Итинник, син икки-үс сыл үһүө-төрдүө буолан кумааҕы тустууктары үрэн оонньообуппут.

Дьэ, итинтэн умсугуйан, кэлин кумааҕы тустууктарынан оонньообот буолбуппут да үрдүнэн, тустууктар тустарынан, тустуу историятын туһунан элбэҕи билэ-көрө сатыыр буолбуппут. Онон мин оҕо эрдэҕинээҕи оонньуубун идэҕэ кубулутан, бэйэм хаһыат үлэһитэ, суруналыыс буолбутум. Тустуу, тустууктар тустарынан хас да кинигэни бэлэмнээн таһаардым. Өссө да таһаарыам.

Оттон эһиги кумааҕы тустууктарынан оонньообуккут дуо? Хайдах күрэхтэһиннэрэр этигитий? Санааҕытын суруйуҥ.

Петр ПАВЛОВ.