Александр Иванов: “Юдзи Такада – аан дойду ытыктыыр, билинэр киһитэ”

// Дьулурҕан архыыбыттан

Бары билэрбит курдук, 1976 сыллааҕы Монреаллааҕы Олимпиада көҥүл тустууга 52 киилэҕэ финалыгар Александр Иванов Японияттан Юдзи Такада диэн бөҕөһү кытта тустубута. Бу бөҕөс аан дойдуга улаханнык биллэр уонна тустууну таптааччылар сүрдээҕин кэрэхсиир, сэҥээрэр киһилэрэ. Александр Николаевич, Такаданы кытта этэргэ дылы, эт хаанынан көбүөргэ утары тахсан тустан, кини күүһүн билбит киһи. Итиэннэ күрэхтэһиилэргэ да бииргэ сылдьан, көбүөртэн тахсан да баран доҕордууларын туһунан элбэхтэ истэбит. Онон, Такада туһунан киниттэн, тус бэйэтин санаатын билиэхпин, истиэхпин баҕарбытым.

-Александр, Николаевич, албан аатырбыт Юдзи Такада, кулун тутар ыйга Дьокуускайга, көҥүл тустууга аан дойду Кубогар бочуоттаах ыалдьыт быһыытынан кэлэ сырыттаҕына, эн кинини кытта анаан көрсөн, бэлэх туттаран, доҕордуу сыһыаннааххын көрдөрбүккүн астынабыт. Кини хайдах-туох киһиний, тустуугуй?

-Бастатан туран, Юдзи Такеда (оччолорго сэбиэскэй киин бэчээккэ уонна тустуу эйгэтигэр Такада буолбакка, Такеда диэн суруйаллара, кэпсииллэрэ – П.П.) туһунан сүрдээх элбэҕи кэпсиэххэ сөп. Кини киһи уонна спортсмен быһыытынан улахан таһымнаах киһи. Онон улахан буолла да, кини туһунан улахан тиэмэ буолар. Ол иһин киниэхэ киһи ылбычча тута характеристика биэрэрэ сүрдээх уустук. Ол гынан баран, харахха быраҕылларынан, киһи быһыытынан тутта-хапта сылдьара, спортсмен быһыыытынан ситиһиитэ барыта кини бэйэтин улахан аатыгар-суолугар эппиэттиир. Ол аата, мин тугу этиэхпин баҕарабын?

Кини киһи быһыытынан сүрдээх сэмэй. Биһиги кинилиин көрүстэхпитинэ, наһаа үчүгэйдик кэпсэтэбит. Бэйэбитин үчүгэйдик санаһабыт. Этэргэ дылы, көбүөргэ киирдэхпитинэ биһиги – утарсааччыларбыт, оттон көбүөртэн таҕыстыбыт да, Такада – сүрдээх эйэҕэс, көнө майгылаах киһи.

Кини олимпийскай чөмпүйүөн, аан дойду күрэхтэһиитин хас да төгүллээх кыайыылааҕа. Такаданы дойдутугар самурайга тэҥнииллэр. Самурайга тэҥнэнэр буолла да, дьоннор туораттан көрдөхтөрүнэ холобур, Юдзи хайдах эрэ дьиппиэн, кытаанах, куруубай курдук. Кинилэр Такаданы самурайга тэҥниир буоллахтарына, самурай имиджин ылыахтаах. Тас көстүүтэ, тутта-хапта сылдьыыта барыта, быһата, кини олоҕо барыта самурайга эппиэттиир буолуохтаах. Японецтар итинник ааттары-суоллары сүрдээҕин ытыктыыр, харыстыыр уонна чиэстээхтик толорор дьоннор. Ол иһин кинини көрдөххө, хайдах эрэ нүһэр баҕайытык, кытаанах көрүүлээхтик сылдьар курдук. Ол эрээри, киһи быһыытынан сүрдээх үчүгэй. Эппитим курдук, эйэҕэс майгылаах.

Такедалыын тустубуппунан киэн туттабын

-Олимпиада финалыгар тустарбытыгар диэри мин кинини биирдэ да харахтаан даҕаны көрбөтөҕүм. Кини да миигин көрбөтөҕө. Тоҕо диэтэххэ, оннук түгэни биэрбэтэхтэрэ. Дьиҥинэн ыллахха, оннук түгэннэр баар буолуохтаах этилэр. Спортивнай олоххо эҥин араас мэһэйдэр, эҥин араас моһоллор баар буолаллар. Холобур, биһиги ону барытын эрдээхтик туорааммыт, чуолаан мин, кинини кытта Олимпиада финалыгар көрүстэҕим дии. Ити кэмҥэ видеонан көрөн, кинини тустар манератын эҥин үөрэтиэхтээх этим. Ол гынан баран, миэхэ оннук түгэни биэрбэтэхтэрэ. Ол иһин, Такедалыын тустубуппунан сүрдээҕин киэн туттабын. Тоҕо диэтэххэ, кинини спортсмен быһыытынан, аан дойду чөмпүйэнээттэригэр бастыҥ бөҕөһүнэн талаллара. Бастыҥ бирииһи туттараллара. Ити мээнэҕэ буолбатах. Аан дойду үрдүнэн хас да мөлүйүөнүнэн киһи тустуунан дьарыктанар, кинилэртэн ойуччу тутан Такеданы чулуу бөҕөһүнэн ааттыыллара. Ол аата, кини аҥаардас аан дойду, Олимпиада чөмпүйүөнэ буолбакка, тустуук быһыытынан, бүтүн планета бастыҥ бөҕөһүнэн ааттанара. Ити сүрдээх улахан сыанабыл.

Тустуутун туһунан ылан көрдөххө, үчүгэй, үрдүк таһымнаах спортсмены киһи тута көрөөт – билэр. Холобур, дьиҥинэн ылан көрдөххө, Такеда тустуутун үгүс дьон үчүгэйдик өйдөөбөккө да хаалаллар. Кини оннук улахан үрдүк кылаастаах тустуук. Оннооҕор үрдүк маастырыстыбалаах тириэньэр манаан көрөн олорон, Такеда тустар стилин быһаарар кыаҕа суох. Итиэннэ кинини утары хайдах тустарга үөрэтиини сатаабаттар. Оннук кини баай техникалаах, улахан маастарыстыбалаах тустуук. Итинник маастарыстыбаны кини хайдах ситистэ? Такеда бэйэтэ айылҕаттан айдарыылаах киһи. Сүрдээх түргэн хаачыстыбалаах. Мышечнай чувствота сүрдээх үчүгэй. Ону таһынан, японнар тустууга оскуолаларын маастарыстыбатын толору баһылаабыт спортсмен. Оттон биһиги билэбит, Япония тустууга оскуолата – аан дойдуга биллэр, биир күүстээх оскуола. Онон Такеда тустууну, этэргэ дылы, А буукубаттан саҕалаан Я-ҕа диэри толору билэр.

-Дэлэҕэ, тустуу эйгэтигэр кинини түргэн, сымса, элбэх албаһы туттан тустарын иһин “Чаҕылҕан киһи” (“Человек молния”) диэн ааттыахтара дуо?

-Оннук. Холобур, ити Олимпийскай оонньууга кини үөһээ бөлөхтөн, оттон мин аллараа бөлөхтөн утарсааччыларбытын наар кыайталаан, финалга бэйэбитин утары тахсыбыппыт. Икки өттүттэн тоҕо солоон финалга тиийбиппит. Ылан көрдөххө, тустуубут хаачыстыбата, ортотунан хас биирдии киирсиигэ сүүрбэччэлии баалы ылабыт. Бу аата, сүрдээх улахан арсеналлаах киирсии. Такеда да тустуута, миэнэ даҕаны. Финалга диэри атыттары биһиги үчүгэйдик кыайталаан кэлбиппит.

Кинилиин киирсиибитин кэпсээтэххэ уһун, биллэн турар, японец кыайыылаах тахсыбыта. Киниэхэ мин кыайтарбыппар, кыайыахтаах киһи – кыайда диэн буолбута. Мин бэйэм сыанабылбынан, холобур, маннык ылан көрдөххө, Такеда көбүөргэ таҕыстаҕына, хайаан да туста, киирсэ тахсар. Оттон мин бэйэм бэйэбин билэбин, ол иһин көбүөргэ таҕыстым да, туста киирэбин. Тоҕо итини этэбиний диэтэххэ, Такеда уонна мин хапсыһыыбыт бу маннык түмүктэммитигэр, аан дойду тустуута улахан түгэни сүтэрдэ. Холобур, мин үчүгэй бэлэмнээх тиийбитим эбитэ буоллар, кыайыам этэ диэбэппин, ол эрээри, биһиги наһаа үчүгэй, кыраһыабай, хаачыстыбалаах, улахан арсеналлаах, элбэх албастаһыылаах тустууну историяҕа киирэр гына көрдөрүөхтээх этибит. Тоҕо диэтэххэ, Такеда да, мин даҕаны көбүөргэ таҕыстыбыт да, туста киирэбит. Ол аата, тугу сатыырбытын барытын оҥоруохтаахпыт. Оччоҕо дьэ, кыраһыабай тустуу буолуохтаах этэ. Хомойуох иһин, оннук буолбатаҕа.

“Японеһы хайдах кыайыахха сөбүй?”

-Ити кэпсээҥҥиттэн сиэттэрэн ыйыттахха, кини тустар манератын таайар уустуктардаах этэ диигин. Оттон эн, Анатолий Белоглазовка сүбэҥ туһалаабытын туһунан тугу этиэххин сөбүй? Ол аата, тустубут киһи буолан биллэҕин дии уонна тустуутун ырытан көрөн баран, эйиэхэ итинник санаа киирбит буолуохтаах.

-Холобура, мин итиннэ кинини иккитэ “миэлиҥсэлээбитим”. Ону буоллаҕына, бу “миэлиҥсэҕэ” ылыахха сөп эбит диэн, холобур, Белоглазов хатыйыыны (подсечканы) улаханнык оннук оҥорбот. Ылар албаһа буоллаҕына, “миэлиҥсэ” эрэ. Анатолий эмиэ улахан кылаастаах тустуук. Холобур, ити мин сүбэлээбиппин, атын киһи баҕар сатаан ылыныа, өйдүө да суоҕа этэ. Бу кылаастаах, таһымнаах киһи буолан, ону этэргэ дылы, тыл аҥаарыттан өйдөөн, ону таба туһанар. Кылаас, маастарыстыба диэн дьэ, итиннэ сытар. Ону атыттарга быһаардаххына даҕаны өйдөөбөттөр.

Мин японеһы итинник балаһыанньаҕа ылан баран куоттарбытым. Ол иһин, онтум миэхэ өйбөр-санаабар хаалан хаалбыт. Итини хорсун киһи оҥорор. Белоглазовыҥ олимпийскай чөмпүйүөн, ханныгын да иһин, эмиэ хорсун киһи. Биллэн турар, Толя ол таба туһаммытыттан мин үөрэбин эрэ.

-Анатолий Белоглазов эйиэхэ махтанарыттан, киһи астынар. Ону ити хаһыаттарга, кинигэлэргэ өрүү кэпсиир.

-Улахан спортсменнар хаһан баҕарар оннуктар. Атын киһи эбитэ буоллар, баҕар махтаныа суоҕа этэ. Бэйэм оҥордум диэ этэ. Улахан чиэһинэй спортсменнар итинниктэр. Холобур, Белоглазов миэхэ сүбэлээн, мин кыайбытым эбитэ буоллар, мин киниэхэ махтаныам этэ. Кини, мин киниттэн ордукпун диэн хаһан да санаабат. Эрчиллии кэмигэр аҕа саастаах убай киһитигэр чугаһаан кэлэн: “Александр, Такаданы кытта эн тустубутуҥ, японеһы кытта киирсэргэ тугу гыныахха сөбүй?” – диэн сүбэлэтэр. Утарсааччытын туһунан билэ сатыыр. Оттон мин барытын билэбин, бэйэм сылдьыам, бэйэм кыайыам диир киһи, хаһан даҕаны эбиллибэт. Төһөнөн билэҕин да, соччонон билбэтиҥ элбээн иһэр. Төттөрүтүн билбэт киһи барытын билэбин диир. Оттон салгыы билэ сатыыра суох буоллаҕа. Толя элбэҕи билиэн баҕарар.

Мин тустууну эмиэ син удумаҕалатабын дии саныыбын. Ол гынан баран, билбэтим наһаа элбэх. Белоглазовтар Роман Михайлович биһиэхэ наһаа үчүгэй сыһыаннаахтар. Балыс буоланнар, биһиэхэ убай курдук сыһыаннаһаллар. Ханнык да боппуруоһу аһаҕастык кэпсээн, быһааран, Роман Михайлович биһиги иккиттэн олох арахсыбат буолаллара. Тириэньэрдэрэ Гранит Иванович Таропин эмиэ куруук сүбэлэтэ, атын үчүгэй ньыманы, албаһы көрдүү, айа сылдьар тириэньэр этэ. Куруук аһаҕастык кэпсэтэр, уонна эрчийэр уолаттарын биһигинэн сыаналата сылдьара.

Олимпиада иннинээҕи мэһэйдэр

-Александр Николаевич, ити Белоглазовтары ахтыбычча, маннык ыйытыы үөскүүр. Анатолий Белоглазов Москватааҕы Олимпиадаҕа чөмпүйүөннээтэ. Арай, Такада кэлбитэ эбитэ буоллар, ким чөмпүйүөннүө этэй диэн ыйытыыга эн хайдах хоруйдуоҥ этэй? Чэ, холобур, айан эттэххэ, эн биһиги көннөрү тустууну таптааччыларбыт…

-Итинник ыйытыыга японец туох диэн эппиэттээбитин аахпытым. Тоҕо диэтэххэ, кини бэлиитикэҕэ улаханнык абарар. Ол гынан баран, мин санаабар, итиннэ Белоглазовтар номнуо борбуйдарын эрэллээхтик көтөхпүт кэмнэрэ этэ. Үчүгэй тустуу буолуохтаах этэ. Ол гынан баран, ким кыайыа этэй диэтэххэ, этэр кыаҕым суох. Тоҕо диэтэргит, итинник сылыктыыр олох сыыһа. Холобур, бу киһи кэлбитэ буоллар чөмпүйүөннүө этэ диири астыммаппын. Чөмпүйүөн баар буоллаҕа дии. Кинини сотон туран, атын киһини чөмпүйүөн буолуо, диэн этэр сыыһа.

Кырдьык, Такеда Москваҕа кэлбитэ эбитэ буоллар, үчүгэй хапсыһыы буолуохтаах этэ. Киирсии хайдах хайысхаланан барара биллибэт этэ. Онтун сүрдээх элбэх фактордартан турар, баҕар чаас эргиирин уларыйыыта оонньуон сөп, баҕар хайалара эрэ ити иннинээҕи түүн куһаҕаннык утуйуон сөп, эбэтэр туох эмэ итэҕэстээх буолуон эмиэ сөп. Ол гынан, ити кэмҥэ бу дьон иккиэн күүстээх утарсааччылар этэ. Кинилэртэн бу киһи кыайыа этэ диэн чопчу этэр кыаҕым суох. Иккиэн – олимпийскай чөмпүйүөннэр.

-Ити эн кэпсэтиигэ этэн аһардыҥ, Монреаль Олимпиадатыгар диэри Такаданы харахтаан даҕаны көрбөтөҕүм диэн. Оттон финалга тахсыан иннинэ Роман Михайлович, дьоппуону кытта хайдах тустуохха сөбүн туһунан сүбэлээбитэ дуо? Кини Такадалыын тустан турардаах дии.

-Итиннэ буоллаҕына холобур, Такедалыын биһиги наһаа үчүгэйдик туста сылдьыбыппыт. Икки кылаастаах киһи тустуутугар, бастакы түһүмэххэ мин 5:4 ахсаанынан кыайабын. Онтон иккискэ ахсааммыт 11:11 буолар. Көрдүҥ, ити олох тэбис-тэҥ киирсии. Ылбыт баалбыт да улахан, ол аата, ким даҕаны сынньана турбатах. Ким да куота сылдьыбакка эрэ, икки өттүттэн кимээһиннээх хабыр киирсии. Ол саҕана очукуону ааҕыы билигин курдук кэбэҕэс буолбатах этэ. Итиччэ элбэх очукуону ылыы сүрдээх ыарахан этэ. Үһүс түһүмэххэ эмиэ биир итиччэ очукуону ылсыахтаах этибит. Ол иһин этэбин, аан дойду тустуута элбэҕи сүтэрдэ диэн. Ити киһиргээн эппэппин.

Итиннэ улахан биричиинэ туохха сытарый диэтэххэ, мин, Олимпийскай оонньууларга бэлэмнэнэрбэр, балтараа ый аһаабакка сылдьыбыт киһибин, ыйааһын тутаммын. Аны туран, миигин өй-санаа өттүнэн баттыы сатаабыттара. Умайар, быстар киһи онно тута, сбор саҕаланыыта умайыа этэ. Мин ону барытын эрдээхтик туораабытым. Хонтуруоллуур хапсыһыы болдьоҕун үстэ көһөрбүттэрэ. Ол тухары мин ыйааһыммын тута сылдьабын, 54-56 кг оҥоро сылдьабын. Ыйы быһа, иэдээн. Хонтуруоллуур хапсыһыыны икки киилэ ордуктаах, ол аата, 54 киилэҕэ ыыталлар. Сборга 40-чэ тириэньэр сылдьар.

Ол тириэньэрдэр күн аайы кэлэ-кэлэ миэхэ:

“Иванов, эн Олимпиадаҕа син биир барбаккын! Аһаа, ыйааһыҥҥын тутума!” – дииллэр. Пашаев барар дииллэр.

Ону мин: “Мин барабын! Я все равно выиграю!” – диибин.

Күн аайы итинник кэлэ-кэлэ самнара сатыыллар. Тустаахха төһөлөөх ыарахан буолуой? Мин төһөлөөх кыһыйар, хомойор этибиний?! Аны куруук аччыккын. Тыыннаах ыйааһыным 64-66 кг этэ. Онтон ити 56-ҕа түһэрэн баран, ыйааһыммын тута сылдьабын. Ыйы быһа уон киилэни тутан баран сылдьабын.

Онтон олимпийскай састаабы биллэрбиттэрин кэннэ, аны Олимпиадаҕа барарга уонча хонук баара.

… Финалга Такадалыын тустууга, саамай быһаарыылаах түһүмэх саҕаламмыта. Сынньана олордохпуна, арай хараҕым туман буолан хаалбыта. Туман быыһыгар Дякин сирэйэ көстөр.

-Бээрэ, оттон кылаабынай тириэньэр Юрий Шахмурадов тоҕо секунданнаабата? – диэн, сэһэргээччибиттэн ыйытан быһа түһэбин.

-Тоҕото биллэр буоллаҕа дии… Тарбахтарым тугу да истибэттэр. Хайдах-хайдах буоллум дии санаабытым. Харахпын симириктэтэн көрөбүн. Онтон хомуна сатаан баран, көбүөргэ тахсыбытым, илиим-атаҕым истибэттэр. Нукаай курдук буолан хааллым. Ол сынньана олорон быстан хаалбыппын. Онтукам өлүү түбэлтэлээх үһүс түһүмэххэ түбэһэн биэрдэ. Саатар үс мүнүүтэ тулуйа түспэтэ. Ити эт-сиин, күүс-уох өттүнэн эстии миигиттэн да, кимтэн да тутулуга суох. Ким да ону, хайдах даҕаны быыһаабат. Ол иһин этэбин, итинник эрэйдээбэтэхтэрэ эбитэ буоллар, Такадалыын быһаарыылаах хапсыһыы – устуоруйаҕа киирэр киирсии буолуохтаах этэ.

Такадалыын тустуом иннинэ сүбэлээн да диэн, мин итиннэ көрдөҕүм дии, японец тустууларын. Син биир финалга тиийэбин диибин. Сүрүн утарсааччым Такада эрэ. Ол иһин кини тустууларын үөрэтэн көрбүтүм. Дьиҥэ, тэҥ тустуу этэ. Сэрэйдэххэ, кини миигин эрдэ билэ сылдьар буолуохтаах. Үөрэппит, бэлэмнэммит буолуохтаах. Улахан кылаастаах тустуук. Оттон биһиэхэ японец тустуутун үөрэтиэх оннугар, Олимпиадаҕа барарын биллибэт. Ол иһин этэбин, миигин Олимпиадаҕа бэлэмнээбэтиннэр даҕаны, кылаабынайа мэһэйдиэ суохтаах этилэр. Роман Михайлович биһиги бэйэбит да бэлэмнэниэ этибит.

Такадалыын тустуум, мин туспар табыллыбатахтара хомолтолоох

-Көр эрэ, оттон Олимпиада кэнниттэн эн Такаданы кытта аан дойду чөмпүйэнээтигэр өссө биирдэ тустубуккун дии…

-Итини үгүстэр билбэттэр. Ити 1977 сыллаахха этэ. Онно наһаа үчүгэй таһыммар киирбитим. Бу сырыыга баҕас үчүгэйдик киирсиэхтээхпит диэн. Минскэйтэн – Москваҕа диэри поеһынан барбыппыт. Онно мин үөһэ полкаҕа сытаммын, аһаҕас түннүккэ үрдэрэн, тымныйан ыалдьан хаалбытым. Москваҕа тиийэн түөрт хоммуппут. Онно температурам тахсан эҥин, Шахмурадовка ыарыйдым, миигин солбуйун диибин. Быраас эмиэ: “У него температура 39-40. Как быть?” – диир. Аны били ыйааһынын тута сылдьар киһи түргэнник ыалдьар. Ити курдук, икки күнү быһа аккаастана сатаабытым. Ону “Суох!” дииллэр. Дьиҥэ, бу аттыбыгар Пашаев да сылдьар, Алахвердиев, Сулаквелидзе да бааллар. Быһата, миигин инникибин сарбыйа сатыыллар. Онуоха бэлэм сылтах, ыалдьа сылдьар киһи. Ону ким да отчуоттаппат.

Лозаннаҕа тиийбитим кэннэ температурам эмиэ олох түспэт. Ол үрдүнэн икки дуу, үс дуу хапсыһыыны кыайбытым. Онтон салгыы эргииргэ Такадалыын киирсэбин. Онно эмиэ икки түһүмэх мин хотон иһэбин, үһүскэ сабырыйтаран кэбиһэбин. Температуралаах, ыалдьа сылдьар киһи туох аанньа буолуой. Эмиэ эстэн хааллым, миигин көҕө суохтук тустар диэн көбүөртэн үүрэн кэбистилэр. Бүттэ! Хаһан да, ханнык да күрэхтэһиигэ итинник көбүөртэн үстэ сэрэтиллэн, үүрүллүбэтэх киһибин.

Ити курдук, Такадалыын икки тустуум иккиэн, мин туспар табыллыбатахтара наһаа хомолтолоох. Бу туһунан, Швейцариятааҕы тустуум туһунан, мин элбэхтэ кэпсии сатаабаппын.

Такада Саха сиригэр кэлбитэ улахан реклама буолуохтаах этэ

-Такада аан дойду Кубогар Дьокуускайга кэлбитигэр эһиги, уруккута көбүөргэ утарсааччылар доҕордуу дьон быһыытынан көрсүбүккүт, бэлэх бэрсибиккит кэрэхсэбиллээх.

-Ити иннинэ өссө 2000 сыллаахха Японияҕа, устудьуоннарга аан дойду чөмпүйэнээтигэр тиийэ сылдьан көрсөн турардаахпыт. Ол күрэхтэһиигэ Леонид Спиридонов бастаабыта, Кирилл Павлов иккис буолбута. Онно, Токиоҕа эмиэ сүрдээх үчүгэйдик көрсүбүппүт. Кини миэхэ хары чаһыыта бэлэхтээбитэ. Онон көрүстэхпит ахсын өрүү үөрэ-көтө көрсөбүт, бэлэх туттарсабыт.

Дьиҥинэ, кини Кубокка кэлэрин истэн баран, көрсөргө анаан бэлэмнэммитим, бэлэх ылан хайаан. Спорт миниистиригэр киирэн эппитим, бу күрэхтэһии кэмигэр көбүөргэ таһааран дьоҥҥо-сэргэҕэ билиһиннэриҥ диэн. Ону тэрийбэтэхтэрэ. Оттон биһиги бэйэбит эрдэ көрүстэхпит дии, официальнайа суох, ону Такада да өйдөөбөтөх буолуохтаах. Юдзи Такада Саха сиригэр кэлбитэ улахан реклама буолуохтаах этэ. Ити уулуссаҕа ыйаабыт баннердара дуу, тыыннаах сулустар кэлиилэрэ дуу? Хата, төттөрүтүн, тустууну таптааччылар бэйэбиттэн ыйыталлар, Такадалыын туста сылдьыбыккытын санатан урукку утарсааччылары дьон-сэргэ иннигэр таһааран билиһиннэрбэттэр дуо диэн. Ити биһиги салайааччыларбыт таһымнара, онно киһи өһүргэнэрэ суох.

Күн аайы кэлбэт киһи. Уонна оттон, Юдзи Такада борустуой киһи буолбатах, аан дойду ытыктыыр, билинэр киһитэ.

Петр ПАВЛОВ.

Дьокуускай, ыам ыйын 5 күнэ, 2019 сыл. “Кыайыы 50 сыла” Спорт дыбарыаһа.