Дьүөгэм – Кыайыы арыалдьыта

Улуу Кыайыы буолбут сураҕа дойду үрдүнэн алаастан алааска, ыалтан ыалга күүстээх бааллаах тыаллыы тарҕанан харах уулаах, олус долгутуулаах үтүө сурах тарҕаммыта. Ол кэмтэн 80 сыл аастаҕа. Мин бүгүн дьүөгэм, Улуу Кыайыыны арыаллаан аҕалбыт курдук, Курбуһах нэһилиэгэр Константин Анемподистович Бурнашев уонна Аксинья Ивановна Данилова дьиэ кэргэҥҥэ күн сирин көрбүтэ.

Константин 1941 сылга сэриигэ ыҥырыллан Ийэ дойдутун көмүскүү сылдьан, 1943 сыллаахха улаханнык бааһыран дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. Кыыстарын Феня диэн ааттаабыттара. Урукку кэм оҕолорун курдук, Феня оҕо сааһа пионер, комсомол нөҥүө иитиллэн аастаҕа. Оскуола сылларыгар спорт араас көрүҥнэринэн утумнаахтык дьарыктанан балайда ситиһиилэрдээҕэ. Бэһис кылааска үөрэнэ сылдьан “Бэлэм буол” хаһыат бирииһигэр хайыһарга бастакы миэстэни ылан, “Смена” фотоаппарытынан наҕараадаламмыта. Көхтөөх үөрэнээччи буолан Дьокуускай – Москва – Киев хайысхатынан ый курдук кэмҥэ 21 буолан күүлэйдээн кэлбиттэрэ. Бастакы космонавт Юрий Гагарины илэ бэйэтин көрбүттэрин олус астына ахтааччы.

Кыайыы арыалдьыта Февронья спорка да, үлэтигэр даҕаны кыайыынан кынаттанан олорон кэллэ.

Ол курдук, 1966 сыллаахха Кемерово куоракка Дальнай Восток уонна Сибиир хайыһарга күрэхтэһиитигэр, саха дьахталларыттан аан бастакынан ССРС спордун маастарыгар кандидат нуорматын толорбута. “Урожай” спортивнай уопсастыба күрэхтэһиитигэр бары дистанцияларга сүүрүүгэ бастаабыта. Магадаҥҥа үөрэнэ сылдьан уобалас сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн элбэх ситиһиилэммитэ. 1972 сыллаахха республика хайыһарга чемпионунан буолбута. Дальнай Востокка тыа сирин спортсменнарын икки ардыларыгар ГТО кыһыҥҥы многоборьетын чемпионун үрдүк аатын ылбыта. Оттон ССРС чемпионатыгар хайыһарга Новодвинскай куоракка 3 уонна 5 км дистанцияларга бастаан; идэлээх сойуустар спартакиадаларыгар 1989 с. кросска, велоспорка уонна туризмҥа кыайыы өрөгөйүн билбитэ. 1992 сыллаахха тыа сирин төрдүс спортивнай оонньууларыгар 3000 миэтэрэҕэ иккис миэстэ, Красноярскай куоракка 2004 с. Россия бэтэрээннэрин чемпионатыгар 10 км үһүс, 2005 с. аан дойду Кубогар 10 км үһүс, 15 км төрдүс, 2007 с. Финляндияҕа аан дойду Кубогар 30 км сэттис миэстэлэри ылаттаабыта. Бу – элбэх дьарыктан кэлбит улахан ситиһиилэр буолаллар.

Февронья Константиновна туһааннаах үлэтин таһынан нэһилиэк, улуус общественнай үлэтигэр көхтөөхтүк кыттааччы, спорду тарҕатааччы. Хас да ыҥырыыга нэһилиэк сэбиэтин дьокутаата, Арыылаах дьокутааттарын бөлөҕүн салайааччы.

1972 сыллаахха олоҕун доҕорун булунан, көҥүл тустууга ССРС спордун маастара Василий Васильевич Давыдовы кытта ыал буолан – икки уоллаах, алта сиэннээх, биир хос сиэннээх. Кинилэр Арыылаах бөһүөлэгин сис ыаллара буолан олорбуттара. Февронья Константиновна Орто Эбэ коррекционнай оскуолатыгар завуһунан, логопедынан үтүө суобастаахтык үлэлээн, дьон, оҕо-аймах махталын ылыан ылбыта.

Таһаарыылаах үлэ, сыралаах күрэхтэһии иһин Февронья Константиновна Давыдова – Россия үөрэҕин туйгуна, СР үөрэҕириигэ бэтэрээнэ, физкултуураны уонна спорду сайыннарыыга үгүс кылаатын киллэрбитин иһин элбэх анал бэлиэ хаһаайката, Уус Алдан улууһун уонна Өлтөх нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, “Урожай” спортивнай уопсастыба бэтэрээнэ, чэпчэки атлетикаҕа Саха сирин спордун маастара, хайыһарга ССРС спордун маастарыгар кандидат… Биир киһи олоҕор 80 сыл устата бары өртүнэн баһаам ситиһии дии. Үрдүк Айыылар Кыайыы арыалдьытын хатаҕалаатахтара дуу?

Дьүөгэбин Февронья Константиновнаны Аанньалын күнүнэн эҕэрдэлээн туран, үтүө санааҕынан салайтаран, сүрэх сылаас сүүрээнин иҥэринэн, ыллыктаах ыра санаа сырдыгынан сандааран, өбүгэ биэрбит үтүө үгэстэрин тутуһан, махтал кэрэ тылларынан тулаланан, уһун дьоллоох дьоһун олоҕу баҕарабын!

Анна БУРНАШЕВА, СР үтүөлээх үлэһитэ, Уус Алдан улууһун бочуоттаах олохтооҕо, улуус спорка бэтэрээннэрин салайааччыта.