Үтүө киһи туһунан үйэлээх өйдөбүл

Николай Николаевич Тарскай аата саха киһитигэр син биир Олимпиаданы төрүттээбит Пьер де Кубертеҥҥэ тэҥнээх дии саныыбын. Кини соҕурууттан үөрэҕин бүтэрэн кэлэн төрөөбүт Сахатын сиригэр спорт көрүҥнэрин күөдьүппүтэ, күрэхтэһиилэри тэрийбитэ, маассабай спорду түстээбитэ, биллиилээх тренердэри ыҥыран аҕалан аһаҕас эрчиллиилэри көҕүлээбитэ, физическэй культура уонна спорт туһатын туһунан элбэхтик суруйбута, дакылааттаабыта…

Онон төһө да кини иннинэ республикаҕа спорт тэрилтэтэ баарын үрдүнэн, чуолаан Н.Н. Тарскай үлэлиир кэмигэр Саха сиригэр күөн күрэстэһии, чэгиэн-чэбдик олоххо талаһыы тэрээһиннэрэ, хамсааһыннара биллэрдик сэргэхсийбиттэрэ, тупсубуттара. Дьэ, онон биһиги кинини сиэрдээхтик, «Саха спордун аҕатынан» билинэбит.

Республикаҕа спорт сайдыытыгар уһулуччу өҥөлөөх Николай Николаевич Тарскай аата сымыйанан балыллан хараардылла сылдьан баран, иккистээн тиллиитэ биһиэхэ, биир дойдулаахтарыгар сүдү суолталаах. Бу холобур өссө төгүл кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбатын, уу үрдүгэр арыы дагдайбатын толору итэҕэппитэ. Кырдьык өрөгөйдөөбүтэ, сэттэ сыллаах тохтобул кэнниттэн Н.Н. Тарскай сырдык аатын сүгэр күрэхтэһии чөлүгэр түспүтэ.

Бу үтүө түмүктээх хамсааһыҥҥа бэйэбин кыттыгастаах курдук киэн тутта сананабын. 1988 сыллаахха Уус Алдан оройуонун «Ленинскэй тэрийээччи» хаһыатыгар үлэлии сылдьан олимпийскай чемпион Роман Дмитриев “Молодежь Якутии” хаһыакка “Нехорошо забытые имена” диэн суруйуутунан, Н.Н. Тарскай аатын үйэтитиигэ дьон сэҥээриитин тэрийбиппит. Онно спорт салайааччылара, бэтэрээннэрэ, Николай Николаевич бииргэ үөскээбит дьоно, биир дойдулаахтара баатаҕайдар көхтөөхтүк кыттыбыттара. Манна даҕатан эттэххэ, Н.Н. Тарскай туһунан уонна кининэн сыһыаннаан “Талааннаах тэрийээччи этэ” (1994), “Кыайыынан бэлэх” (1999), “Үрдүккэ дабайыы үктэллэрэ” (2004), “Николай Тарский. Организатор физкультурного движения в Якутии” (2012) кинигэлэри хомуйан, бэлэмнээн таһаардым.

Ити курдук, бу кэм устата Николай Николаевич Тарскай туһунан элбэҕи истэн, ааҕан баран, хайдах эрэ бэйэм өйбөр-санаабар кинини кырдьык чаҕылхай салайааччы, эрчимнээх, сытыы-хотуу киһи, элэккэй доҕор, нууччалыы-сахалыы тэҥник саҥарар төлөннөөх араатар, дьоҥҥо-сэргэҕэ тылын ылыннарар, ытыктанар тэрийээччи быһыытынан ойуулаан көрөбүн. Уонна кырдьыгы баарынан эттэххэ, билиҥҥи салайааччылар кини курдук буолуохтарын баҕарабын.

Н.Н. Тарскай сырдык аата, норуокка хаалларбыт үтүөтэ умнуллубат. Кини кэриэһигэр Саха Республикатын көҥүл тустууга биирдиилээн уонна хамаанданан бастыыр иһин чемпионат ыытыллар. Республикабыт киин куоратыгар «Туймаада» стадиоҥҥа кини аата иҥэриллибитэ, стадион иннигэр бюһа туруоруллубута. Онно сыл аайы төрөөбүт күнүгэр анаан үөрүүлээх миитин тэриллэр, сүгүрүйүү бэлиэтинэн сибэкки дьөрбөтө ууруллар.

Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо саҥа тутуллан үлэҕэ киллэриллибит Спорт дыбарыаһа Н.Н. Тарскай аатын сүгэр. Ити курдук, төрөөбүт нэһилиэгэр – Баатаҕайга кини олоҕун, үлэтин сиһилии көрдөрөр-кэпсиир музей баар, онтон олохтоох орто оскуола – биллиилээх биир дойдулаахтарын аатынан ааттаммыта. Манна сыллата спорт талааннаах салайааччытын аатынан научнай-практическай конференция ыытыллар…

Онон биллиилээх государственнай уонна общественнай деятель, Саха сиригэр физическэй культура уонна спорт хамсааһынын тэрийбит Николай Николаевич Тарскай аата сөптөөхтүк үйэтитиллэр диэххэ сөп. Кини олоҕун, үлэтин чинчийэн салгыы үөрэтии, эдэр көлүөнэҕэ тиэрдии, сырдатыы – биһиги ытык иэспит.

Петр ПАВЛОВ, «Дьулурҕан» хаһыат редактора, Россия Суруналыыстарын союһун чилиэнэ, Саха Республикатын Бэчээтин туйгуна, Уус Алдан улууһун, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах гражданина.