Хайыһардыыр – тулуурдаах буоларга көмөлөһөр

Бүгүн эһиэхэ билсиһиннэриэхпин баҕарабын тапталлаах эһэбин, Бүлүү куоратын олохтооҕун, чөл олоҕу өрө тутааччы, спорт бэтэрээнин Шамаев Филипп Егоровиһы. 

Кини тутуу тэрилтэтигэр үтүө суобастаахтык 25 сыл үлэлээбитэ, онтон кэлин бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри суоппардаабыта. Ол кэннэ 16 сыл оҕолору кыһынын футболга, саас күһүн хайыһарга эрчийэн тренеринэн үлэлээбитэ. Олоҕун устатын тухары спорт араас көрүҥүнэн утумнаахтык дьарыктаммыта, эдэр ыччаты спортка уһуйбут үтүөлээх.

– Ханнык спорт көрүҥүнэн дьарыктанаҕыный?

– Мин спорт араас көрүҥнэринэн дьарыктаммытым: хайыһар, чэпчэки атлетика уонна игровой көрүҥнэргэ. Араас таһымнаах куоталаһыыларга бастыыр уонна бириистээх миэстэлэргэ тиксэр этим.

– Хайыһарынан хаһааҥҥыттан дьарыктанаҕыный?

– Хайыһарга кыра эрдэхпиттэн дьарыктаммытым. Биhиги саҕана оҕолор бэйэбит  сыырдыыр уонна кыра кылаастан физкультура уруогар хайыһардыыр этибит.

– Ситиһиилэриҥ туһунан кылгастык кэпсээ эрэ?

– Мин хайыһарга бастакы разряды 1984 с. толорбутум. Дьокуускайга республиканскай күрэхтэһиигэ, улууска ыытыллар куоталаһыыга элбэхтик миэстэлэспитим. 1984 с. республикаҕа тутуу тэрилтэлэрин икки ардыларыгар кыһыҥҥы многоборьеҕа иккис миэстэ ылбытым. Онно буулдьанан ытыы, перекладинаҕа тардыныы уонна 10 км хайыһарынан сүүрээһин этэ. Ити үс көрүҥ түмүгүнэн иккис буолбутум. Дьиҥинэн бастаабыт уоллуун балбыт тэҥнэһэн хаалбыта, ол гынан баран, күрэхтэһии балаһыанньатынан кэнники стартаабыт киһи иккис буолуохтааҕа. Уонна республикаҕа бэтэрээннэргэ хайыһарынан сүүрүүгэ хаста даҕаны миэстэлэспитим. Элбэх күрэхтэһиилэри улууска да республикаҕа да элбэхтик тэрийсибитим.

– Ханнык улахан күрэхтэһиилэргэ кыттыбыкыный?

– Саха сирин хайыһарга күрэхтэһиилэригэр.

– Наҕараадаларгыт туһунан кэпсиигин?

– Биһиги күрэхтэһэр эрдэхпитинэ лента биэрэллэр этэ, медаль диэн кэнники баар буолбута.

– Саамай күндүтүк саныыр наҕараадаҥ?

– Миэхэ бары наҕараадыларым күндүлэр. Ханнык баҕар күрэххэ үс иһигэр киирдэхпинэ олус үөрэр этим.

– Спордунан дьарыктанар туохха туһалааҕый?

– Спорт киһи эт-хаан уонна өй-санаа өттүнэн сайдарыгар күүстээх буоларга көмөлөһөр.  Оҕолорго да, улахан дьоҥҥо да хамаанда туһугар эппиэтинэстээх, дьулуурдаах буоларга, патриотическай өйү-санааны иитэр спорт киһиэхэ.

– Хайдах бу хайыһар спордугар кэлбиккиний? Хайыһарынан дьарыктанар туох туһалааҕый?

– Хайыһардыыр киһи тулуурдаах, уһун тыыннаах, түргэн-тарҕан буоларга үөрэнэр. Уонна бэрээдэктээх, толоругас буолуохтаах. Хайыһардьыт киһи урут эбэһээт зачетка 50 км Чочур Мырааҥҥа сүүрэр этибит.

– Тренериҥ ким этэй? Кимҥэ майгынныаххын баҕарар этигиний?

– Хайыһар тренерэ диэн биһиги саҕана суох этэ. Ууруокка физкультура учууталлара үөрэтэллэрэ. Кумирдарбыт диэн, телевизор баар буолтун кэннэ ССРС хамаандатын хайыһардьыттарыгар майгынныы сатыыр этибит.

– Оҕолорго анаан баҕа санааҥ?

– Билиҥҥи оҕолорго элбэхтик салгыҥҥа сылдьан спордунан дьарыктаналларыгар баҕарыам этэ. Эбэһээт заалга эрэ буолбатах, таһырдьа дьарыктаналларыгар. Доруобай, чэгиэн буола улааттыннар.

– Кэпсээнин иһин баһыыба, бары үтүөнү баҕарабын.

Сайыына ШАМАЕВА, Г.И. Чиряев аатынан Бүлүү 1 №-дээх оскуолатын 9-с кылааһын үөрэнээччитэ.