Каспийскай-2023: Ким, кими кытта хайдах?

Дьэ, өр күүппүт күрэхтэһиибит түмүктэннэ. Саха сирин дьахталларга хамаандата икки мэтээллэммит эбит буоллаҕына, өрүү өрө тутар эр дьоммут мөлтөхтүк туһуннулар диэн аһаҕастык этиэххэ наада.

Быйылгы Россия чемпионатыгар эр дьоҥҥо биһигиттэн 21 бөҕөс күүһүн холосто. «Сыыппаралар сыыстарбаттар» дииллэр, эбэтэр статистика барыны билэр, статистиканы кытта мөккүспэккин. Ити 21 бөҕөспүт барыта көбүөргэ ыҥырыллан 36-та туһуннулар. Онтон 10-гар эрэ кыайдылар. Биир хапсыһыыга Дьулустан Федотов бэйэтин киһитэ Любомир Ашеины хоппута.

Күрэхтэһии иннинээҕи сылыктааһын быһыытынан бырааттыы Петр, Алексей Копыловтарга, Константин Капрыновка, Станислав Свинобоевка, Ньургун Сергиҥҥэ эрэл баара. Ону биһиги бөҕөстөрбүт толорботулар. Сэрэйдэххэ, тустаах дьон тренердэр, специалистар бу кыттыыны ырытыахтара, итэҕэһи-быһаҕаһы быһаарыахтара, инники сыаллары-соруктары туруоруохтара диэн эрэнэ саныыбын.

«Хотторуубут туохтан таҕыста? Уолаттарбытыгар туох тиийбэтэ?» диэн хомолто аргыстаах санаалар бу күннэргэ тустууну дьиҥнээхтик сүрэхтэринэн-быардарынан таптыыр, тустууга бэриниилээх, тустууга ыалдьар дьону үүйэ-хаайа тутар буолуохтаах.

«Дьулурҕан» сайтыгар ол тула кэпсэтиини, ырытыыны саҕалыах иннинэ үгэс быһыытынан бастаан уолаттарбыт Каспийскай көбүөрүгэр кимнээҕи кытта хайдах кыттыбыттарын билиһиннэрэбит. Хас биирдии киһи бэйэтэ көрүүлээх, кырдьыктаах дииллэр. Бу сыыппаралартан, чахчылартан бэйэҕит түмүк, сыана оҥостуоххутун сөп.

Мин, биир тустууну таптааччы быһыытынан өссө даҕаны ситэ сааһыланан чочулла илик ыһыллаҕас санааларбын быктарыахпын баҕарабын. Бастакынан, бу түһүлгэҕэ уолаттарбыт бэлэмнэрин муҥутуур чыпчаала чопчу күҥҥэ-дьылга тиийэллэрэ ситиһиллибэтэ дуу дии саныыбын. Элбэҕи эппэккэ, быһаччы кыахтарын ситэ туһамматылар, аһыллан тустубатылар диибин. Ол, элбэх санааны үөскэтэр. Маныаха бастатан туран, хамаанда наукаҕа сыһыаннаах специалистарын толкуйдатар буолуохтаах. Бу сүрдээх мындыр үлэ, ааҕыы-суоттааһын. Спортсмены туһааннаах кэмҥэ муҥутуур чыпчаалыгар бэлэмнээн аҕалыы.

Аҥардас кыһыл тылынан эппэккэ, холобурдары аҕаллахха, Петр Копылов (57 кг) – Омар Султановка, Олег Фомин (70 кг) – Георгий Секинаевка, Станислав Свинобоев (74 кг) – Мохмад Насырхаевка, Ньургун Сергин (92 кг) – Шамиль Гаджиалиевка олох баһыйар дьонноругар хомолтолоохтук хоттордулар. Ол мэлдьэһиллибэт. Ону Дьулурҕан хаһыат ютуб каналыгар уһуллан угуллубут уолаттарбыт тустууларын видеоларын хаттаан көрүөххүтүн сөп. Чуолаан, ити ааттаммыт бөҕөстөргө биһиги эрэлбит улахан этэ. Ол аата, кинилэр бу күрэхтэһиигэ бэлэмнэрэ ситэтэ суох буолан биэрдэ.

Дьэ, бастыҥнар дии санаабыт уолаттарбыт итинник хобдохтук хоттордулар. Эдэрдэртэн арай Россия чемпионатыгар аан бастаан күүһүн холонор Дьулусхан Тотоновы (65 кг) эрэ бэлиэтиэххэ сөп. Кини Ш.Гусейновы (ХМАО) 4:0 уонна Д.Амирхановы (Москва) 5:0 ахсааннарынан кыайан баран, дагестанецтар эрэллэрэ, олимпийскай призёр, спорт үтүөлээх маастара Гаджимурад Рашидовы син аҕылатта, 0:3 хоттордо. Онон санаатын түһэрбэккэ, салгыы өссө дьаныардаахтык дьарыктаннаҕына, сайдыан сөп эбит диэн сыаналаатым. Онтон атыттарбыт үөтэлээбэтилэр.

Иккиһинэн, бөҕөстөрбүт өй-санаа өттүнэн бэлэмнэрэ ситэтэ суох дуу дии санаатым. Итини мин, уолаттарбыт көбүөргэ тахсан баран, хайдах эрэ уота-куоһа суохтук, дух-дах туттан киирсибиттэриттэн этэбин. Эбэтэр, сыыһа туттуу, мөлтөх тустуу – эрчиллии методикатыгар сытар дуу?

Чэ, бастакы сырыыга санаам итинник. Атыттарын кэнники суруйууларга…

Инникитин тустуубутугар улахан болҕомто ууруллан, Каспийскайдааҕы хотторуу хатыламматын туһугар, балаһыанньаттан хайдах тахсар суолу-ииһи тобуларга сыал-сорук туруохтаах. Ол барыта Саха сирин спорка министиэристибэтин, тустууга федерациятын салалталарыттан тутулуктаах.  

Ким кими кытта хайдах? (Саха бөҕөстөрүн бары хапсыһыылара)  

57 кг финал 16/1

Федор Постников – Кудер Монгуш (Тыва) 4:2

Алексей Копылов – Эльдар Казавов (С-Петербург) 6:0

Дьулус Федотов – Любомир Ашеин 8:4

Петр Копылов – И.Шахбанов (Краснодар) + –

Харысхал Григорьев – Заур Угуев (Дагестан) 2:9.

57 кг финал 8/1

Федор Постников – Артем Гобаев (Хотугу Осетия) 0:3

Алексей Копылов – Начын Монгуш (Тыва) 0:8

Дьулус Федотов – Р.Абдурахимов (С-Петербург) 2:8

Петр Копылов – Осман Султанов (Москва) 3:3+

57 кг «уоскутар» бөлөх

Харысхал Григорьев – Муса Мехтиханов (Дагестан) – +

Федор Постников – Амыр Чамзын (Тыва) 4:7, ыраас хотторуу.

61 кг, квалификация

Ньургун Терентьев – М.Дагиров (Дагестан) 2:9

61 кг, финал 16/1

Яков Павлов – Д.Гаирбеков (Москва) 1:6

Александр Авелов – Динислам Тахтаров (Дагестан) 5:10

Петр Константинов – А.Зубайров (Пермь) 2:5

Уйгулан Иванов – А.Кошты (Хотугу Осетия) 5:3.

61 кг, финал 8/1

Уйгулан Иванов – Алик Хадарцев (Хотугу Осетия) 0:3.

65 кг, квалификация

Дьулусхан Тотонов – Шамиль Гусейнов (ХМАО) 4:0

65 кг, финал 16/1

Дьулусхан Тотонов – Д.Амирханов (Москва) 5:0

65 кг, финал 8/1

Дьулусхан Тотонов – Гаджимурад Рашидов (Дагестан) 0:3.

70 кг, квалификация

Олег Фомин – Георгий Секинаев (Хотугу Осетия) 2:2+

Владислав Кривошапкин – М.Халакаев (Астрахань) 4:0

70 кг, финал 16/1

Константин Капрынов – Джохар Джадаев (Чечня) 5:1

Владислав Кривошапкин – Сайын Казырык (Тыва) 0:7

70 кг, финал 8/1

Константин Капрынов – Азнаур Таваев (Дагестан) 3:9.

74 кг, квалификация

Станислав Свинобоев – Г.Годжаев (Красноярскай) 7:0

74 кг, финал 16/1

Николай Сивцев – Д.Маргушев (Крым) 4:10

Станислав Свинобоев – Мохмад Насырхаев (Дагестан) 3:6.

79 кг финал 16/1

Василий Кириллин – Ахмед Усманов (Дагестан) 1:11

79 кг, уоскутар бөлөх

Василий Кириллин – Халид Яхиев (Чечня) 0:10.

92 кг, квалификация

Ньургун Сергин – Х.Анзоров (Чечня) 2:0

92 кг, финал 16/1

Ньургун Сергин – Шамиль Гаджиалиев (ХМАО) 1:2

92 кг, финал 16/1

Никита Софронов – Константин Пшеничников (Кемерово) 1:11

97 кг, квалификация

Максим Толмачев – Игорь Овсянников (Красноярскай) 2:7

125 кг, финал 16/1

Никита Хабаров – Павел Кривцов (Кемерово) 0:6.

Петр ПАВЛОВ.