Саха сирин норуоттарын VIII спортивнай оонньуулара Бороҕоҥҥо буолан бүттүлэр. Спортивнай оонньуулар 4 сыл буола-буола республика араас улуустарыгар ыытыллан кэллилэр. Аан бастакы Саха сирин спортивнай оонньуулара сэбиэскэй былаас бириэмэтигэр 1932 сыллаахха Дьокуускай куоракка ыытыллыбыта. Салгыы, Аҕа дойду сэриитэ мэһэйдээн, сэбиэскэй былаас эстэн, тохтотулла сылдьыбыта.

Саҥа оонньуулар 1996 сыллаахха Бороҕоҥҥо, Олимпийский оонньуулар 100 сылларыгар ананан ыытыллыбыттара. Оттон быйылгы ахсыс оонньуулар республика 100 сылыгар, онтон да элбэх юбилейдаах сылга ананна. Тоҕуһуонус сылларга хастыы эмэтэ ый хамнас ылбакка олорбуппут. Уларыта тутуу диэн ааттаан. Бу оонньууларга бэлэмнэниигэ 2 сыл хамсык ыарыы кэллэ диэн үлэлээбэккэ олорбуппут, былырыын баһаар, быйыл Украинаҕа байыаннай операция. Маннык ыарахан кэмҥэ биһиги улууспут улахан итэҕэлгэ киирэн, бу оонньуулары тэрээһиннээхтик ыытта дии саныыбын.

Сэттис оонньуулар Аммаҕа буолбуттара. Билэргит курдук, айылҕа содула мэһэйдээн биир сыл хойутаан буолбута. Оттон уус алданнар быһа холуйан балтараа сыл иһигэр тутуу ыыта охсоннор, оонньууну бэлэмнээн-тэрийэн ыыттылар.

Бу тутуулар ыытыллалларыгар биир дойдулаахтарбыт көмөлөрө улахан. Ол курдук, СР Правительствотын председателин солбуйааччыта, Саха сирин норуоттарын VIII спортивнай оонньууларын тэрийэр комиссиятын председателэ Местников С.В. бэйэтинэн тахсан үлэ хаамыытын көрөн истэн, күүс-көмө буолбутугар, улуус депутата Жирков А.Н. үп-харчы булуутугар көмөлөспүтүгэр улахан махталбытын тиэрдэбит.

Улуус баһылыга Федотов А.В. бу кылгас бириэмэҕэ улууһун дьонун кыралыын-улаханныын барыларын түмэ тардан, туруоруллубут сыалы былааннаахтык толорорго түүннэри-күнүстэри, чиэстээхтик үлэлээн, оонньууну ыытарга бэлэм оҥордулар. Улуус барыта түмүстэ, үлэҕэ уонна спорка, ол иһин спортивнай оонньууларга кыайыыны ситистилэр.

Улуус спорка салайааччыта Константин Давыдов хас биирдии көрүҥҥэ сөптөөх тренердэри туруоран, сбордаан маннык үрдүк ситиһиини ситистилэр. Үбүн харчытын, тэрийиитин барытын улуус баһылыга буллаҕа. Холобур мин бэйэм тустуу тренерэ буоларым быһыытынан, тустууга сөптөөх тренердэр: Сивцев С.П., Дмитриев И.И. Колодезников К.К. Парникова А.В. сыһыарылланнар, маннык ситиһиилэр кэллилэр. Кыргыттар тустуулара Олимпийскай оонньууларга киирбитэ ыраатта. Урут ыһыахтарга да саха дьахталлара тусталлара. Тоҕо эрэ биһиэхэ спартакиадаҕа көрүҥ быһыытынан саҥа киирдэ, ону да үс эрэ ыйааһыҥҥа. Кэлэр өттүгэр ыйааһынын элбэтиэххэ наада. Кыргыттар тустууларын сайыннарыахха.

Легионердар кыттыыларыгар, холобур Белоруссияттан, Македонияттан тустубут бэйэбит уолаттарбытын сөп диибин. Бэйэтэ Саха сиригэр төрөөбүт, ийэтэ, эбэтэр аҕата саха, бэйэтэ саха хааннаах, Россия атын да куоратыгар олорор буоллаҕына – утарбаппын. Быһата, саха хаана суох, Саха сиригэр төрөөбөтөх, Россия атын куоратыттан дуогабарынан кыттар спортсменнары утарабын.

Уус алданнар оонньуу уон алта көрүҥүттэн – аҕыһыгар бастакы, иккитигэр иккис, икки көрүҥҥэ үһүс буоллулар. Хайа да улуус спортивнай оонньуу историятыгар маннык кыахтаахтык бастаабытын өйдөөбөппүн. Оонньуу кылаабынай судьуйата Цыпандин Николай хамаандата туох да эҥкилэ суох чиэһинэйдик судьуйалаата дии саныыбын. Мин билэрбинэн, ханна да балыыр тахсыбата.

Саҥа технологиялаах стадион, Мындаабаҕа спортивнай саала, Чараҥҥа ипподром оҥоһуллан бүттүлэр. Элбэх кыамталаах спортивнай комплекса, айылҕабыт мэһэйинэн ирбэт томмут свайалары кыайан тоҥорбото. Ону азотунан тоҥорорго бириэмэ бөҕө барда. Саҥа дьылга диэри үлэҕэ киирэр былааннаах билигин үлэ бара турар.

1996 сыллаахха саҥа стадионнанныбыт диэн үөрүү буолбута. Билигин, 25-26 сыл ааһа оҕуста. Онон билиҥҥи саҥа технологияҕа эппиэттээбэт. Бу саҥа тутуулар ичигэс, хаачыстыбалаах уһун үйэлээх, элбэх эдэр ыччаттар дьарыктаналларыгар, саҥа спортивнай ааттар тахсалларыгар баҕарыаҕыҥ.

Кырдьык, улууска бу кэнники үс сылга элбэх саҥа тутуулар ыытылыннылар. Ол курдук, быйыл Бороҕоҥҥо саҥа иккис нүөмэрдээх оскуола үлэҕэ киирэр. Биэс саҥа таас дьиэ тутулла турар. Суоттуга саҥа оскуола, Курбуһахха детсад… Уопсайынан, улуус үрдүнэн отут үс саҥа тутуу бара турар.

Улууспут, Бороҕоммут сайда туралларыгар, улуус олохтоохторугар, баһылыкпытыгар А.В. Федотовка үлэҕитигэр үрдүк ситиһиини, доруобуйаны, дьоллоох олоҕу баҕарабын!

Николай КРЫЛОВ, ССРС спордун маастара, Саха Республикатын үтүөлээх тренерэ, Уус Алдан улууһун бочуоттаах гражданина.

Мария Васильева (СИА) хаартыскаҕа түһэриитэ.