Николай Костромин: «Дуоһуйан, астынан, сүргэбит көтөҕүллэн сырыттыбыт»

Спорт бэтэрээнэ, Уус Алдан, Нерюнгри, Өлүөхүмэ, Орто Халыма оройуоннарын салалталарыгар уһуннук үлэлээбит, Ил Түмэн төрдүс ыҥырыылаах мунньаҕын депутата, билигин бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор Николай Николаевич Костромин – Алдаҥҥа, Спорт кыһыҥҥы көрүҥнэригэр Саха сирин спартакиадатыгар ыҥырыылаах ыалдьыт быһыытынан сылдьан, сүрдээҕин үөрэ сылдьар.  

-Билигин бэһис спартакиада диэн, бу саҥа спартакиада. Ол иннинэ Саха сирин норуоттарын спартакиадата диэн буолар этэ. Ол спартакиадарга мин хайыһарга элбэхтэ сүүрбүтүм. 1972 сыллаахтан оскуола оҕолоругар Уус Алдан оройуонун хамаандатыттан сүүрэн, аан бастаан манна, Алдан оройуонугар кэлэн күрэхтэспиппит. Ол сыл оҕолор спартакиадалара диэн баар этэ. Онно Алдан уонна Ленскэй хамаандаларын кыайаммыт, тренербит Иван Михайлович Жиркову үөрдэн турабыт. Ол саҕана ити улахан ситиһии этэ. Оччолорго даҕаны Алдан, Ленскэй хамаандалара сүрдээх күүстээх буолаллара. Онно биһиги аан бастаан кыайбыппыт. Кэнники университекка үөрэнэ сылдьан юниордар ортолоругар 1976 с. эмиэ спартакиаданы кыайан турабын. 1977-1978 сс. профсоюзтар спартакиадалара ыытыллар этэ, онно биатлоҥҥа миэстэлэһэн турардаахпын.

Ханна да сырыттарбын, спорду кытта олохпун хаһан да араарбатаҕым диэхпин наада. Кэргэним эмиэ спорт маастарыгар кандидат, республика элбэх төгүллээх чемпионката, кэнники бэтэрээннэргэ эмиэ сүүрбүтэ. Кыыһым Римма Костромина эмиэ хайыһарынан сөбүлээн эрчиллэн, Россия спордун маастарын нуорматын толорбута. Новосибирскай уобалас чемпионунан буолбута.

1978 с. үөрэхпин бүтэрэн баран Өлүөхүмэ оройуонугар барбытым. Онно тиийэн спорду пропагандалааммын, оччотооҕу оройуон сэбиэтин председателэ Сосин Спиридон Спиридонович, миигин спорт комитетын председателинэн туруорбута. Онно кэргэмминээн иккиэн дьарыктанаммыт уонна кэнники республикаҕа улаханнык биллибит Алексей Мордовской, бырааттыы Мыреевтар, Валерий Николаев буолан мустаммыт, 1982 сыллаахха Бороҕоҥҥо “Урожай” общество күрэхтэһиитин кыайбыппыт. Уонна ахсыс спартакиадаҕа кыайыылааҕынан тахсыбыппыт. Ол иннинэ Өлүөхүмэ оройуона иккис бөлөххө кыттар эбит буоллаҕына, биһиги бастакы бөлөххө кыайбыппыт. Састаап күүстээх этэ. Ол таһымы өлүөхүмэлэр өргө диэри үрдүктүк туппуттара. Республикаҕа инники кэккэҕэ сылдьыбыттара.

Онтон 1999 сыллаахха Нерюнгрига тиийбитим. Онно тоҕус сыл устата баһылыгы бастакы солбуйааччы буолан үлэлээбитим. Онно Михаил Кустин, Талгат Ахметшин курдук сүрдээх энтузиаст тренердэр үлэлии сылдьар этилэр. Миигин, дэлби көрдөһөн, федерация президенинэн оҥорбуттара. Тренердэри өйөөн, оҕолору соҕуруу сырытыннаран, оччолорго Руслан Ахметшин, билигин да сүүрэ сылдьар Александр Филиппов, Римма Костромина спорт маастарын нуорматын толорбуттара.

Алдаҥҥа кэлэ сылдьан көрдүм, Михаил Яковлевич Кустин билигин даҕаны ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар эбит. Александр Филиппов миэстэлэспититтэн үөрдүм. Юниордарга Распутин диэн уол иккитэ бастаата. Кини аҕата бэйэтин кэмигэр Нерюнгри хамаандатын хайыһарга элбэхтэ ситиһиилээхтик көмүскээбитэ. Үсүһүнэн, Алдаҥҥа сүрдээх үчүгэй база тутуллубутуттан астынным. 2003 сыллаахха Россия сүүмэрдэммит хамаандата Нерюнгрига кэлэн дьарыктаммыта. Уонна салгыы үс сыл субуруччу кэлбиттэрэ. Оччолорго кылаабынай тренер Александр Грушин, Михаил Девятьяров, биатлоҥҥа Николай Лопухов уонна Валерий Польховскай улуу тренердэр бэйэлэринэн кэлэ сылдьыбыттара. Уонна хайҕаан, астынан барбыттара. Онтон республика спорка салалтата хабан ылан, Алдаҥҥа саҥа спортивнай базаны тутуохха диэн көҕүлээбиттэрэ.

Олимпийскай чемпионнар Никита Крюковы уонна Ольга Зайцеваны кытта көрсүһүүгэ, эһиги мантан тыыппалаах оҕолору талан ылаҥҥыт, салгыы сайдарыгар көмөлөһүөххүт этэ диэн санаабын тиэртим. Хомолтолооҕо диэн, кинилэр күрэхтэһиини ситэ көрбөккө баран хааллылар. Биатлону көрдүм уонна саха оҕолоругар инники кэскил үөскээбит дии санаатым.

Онон бу сырыыбыттан көрбүт көрүүлэрим, санааларым итинниктэр. Инники сайдыыга кыах баар. Бары өртүттэн өйөбүл наада. Тахсыан, ситиһиилэниэн сөптөөх оҕолор бааллар. Маастардар элбээбиттэр. Хайыһар, биатлон сайдар кыахтаахтар эбит.

Бу бөлөххө киирэн, көрсөн баран сүрдээҕин үөрдүбүт. Бастатан туран, хайыһар спорда киһи уһун үйэлээх буоларыгар мэктиэлиириттэн көрөн үөрдүм. 85 саастаах Римма Павловна Алексеева биһигини кытта тэбис-тэҥҥэ сылдьан, айаннаан, туох баар уруккуну-хойуккуну барытын чуолкайдык өйдүү сылдьара киһини сөхтөрөр уонна ыччаттарга холобур буолар диэхпин баҕарабын. Өр сылларга куорат спорка тэрилтэтин салайбыт билигин 81-дээх Галина Сыромолотова уруккутун курдук, барыбытын салайан, дьаһайан, эрчимнээҕин көрдөрдө.

Кинилэр урукку үөрүйэхтэрин билигин да тута сылдьалларыттан киһи үөрэр. Аны Людмила Мезенцева баар. Спорт маастара Клавдия Шелковникова Сахатын сиригэр элбэхтэ бастаабыта. Бары үчүгэй баҕайытык көрсөн, кэпсэтэн, үөрэн, өссө Клавдия Михайловна уруккуну санаан Алдан хайыһарга трассатын боруобалаан көрдө. Ити курдук, эдэр саастарыгар хайыһарга, биатлоҥҥа элбэхтик күрэхтэһэ сылдьыбыт спорт бэтэрээннэрэ Иван Бурнашев, Семен Эверстов сылдьыстылар. Кинилэр күрэхтэһиини үчүгэйдик сыныйан көрдүлэр уонна эдэрдэргэ сүбэ-ама буоларга элбэх саҥаны билэн-көрөн бардылар.

Өссө, биһиги ыҥырыылаах бэтэрээннэр бары, Спартакиада кыайыылаахтарын уонна призердарын наҕараадалааһыҥҥа кыттыыны ыламмыт, сүргэбит көтөҕүлүннэ. Этэргэ дылы, бэйэбит дьоммутугар-сэргэбитигэр, ыччаттарбытыгар элбэх кэрэ кэпсээн кэһиилээх тиийэр буоллубут. Маннык тэрээһиннэр буоллулар диэн, манна тардыһыахха диэн, спорпут кэскиллээх эбит диэн санаалаах Алдан сириттэн барар буоллубут. Эдэр ыччаттар спорду таптаан, спордунан дьарыктанын диэн баҕа санаабытын тиэрдэбит!

Петр ПАВЛОВ.