Аан дойду Кубога тугу көрдөрдө?

Саахымат. Быйыл күһүн Аан дойду Кубога Баку куоракка ыытыллан түмүктэммитэ. Манна үрдүк рейтиннээх планета саамай күүстээх саахыматчыттара анал ыҥырыынан, 206 эр киһи, 103 дьахтар кыттыбыттара.

Күрэхтэһии кэлин киирбит «Нокаут-система» быһыытынан барбыта. Балаһыанньаҕа олоҕуран саахыматчыттар иккилии партияны оонньууллар, тэҥнэһии буолар түбэлтэтигэр үһүс күнүгэр тай-брейк (түргэн оонньуу) быһаарар. Хотторбут туораан, чымыдаанын хомунан дьиэлииригэр эрэ тиийэр. Төһө эмит ыраах сиртэн оҥостон, хомунан кэлэн баран, икки-үс күнүнэн төттөрү айанныырга күһэллэр хайдах эбитэ буоллар?  Холобура, үс күн кэнниттэн эр дьоҥҥо 103 киһи салгыы хаалар.

Эр дьон. Аан дойду чөмпүйүөнэ Дин Лижэнь кыттыбатын туһунан кэлин биллэрбит. Финалга күүстээхтэн күүстээҕи баһыйан аан дойду 16-с чөмпүйүөнэ Норвегияттан Магнус Карлсен уонна Индияттан 18 саастаах Рамешбаба Прагнанандх тахсыбыттара. Карлсен сүрүн партияларга тэҥнэһэн баран, тай-брейк кыайбыта. Арассыыйаттан Ян Непомняшайы таһынан 5 гроссмейстер баара, биир-биир хотторон туораабыттара.

Дьахталлар. Манна аан дойду чөмпүйүөнэ Цзюй Вэньцзюнь кыттыбата. Финалга Арассыыйаттан Александра Горячкина уонна Болгарияттан Нюргул Сабирова утарыта олордулар. Иккис партияҕа Сабирова сабырыйан олорон, чугас кыайыыны мүччү туппутун бэлиэтээбиттэрэ. Түмүккэ, тай-брейка биһиги гроссмейстербыт кыайыылаах тахсыбыта. Үһүс миэстэни Украинаттан Анна Музычук Тань Чжуньины кыайан ылбыта. Биллэрин курдук үс бастакы миэстэлээхтэр эһиил аан дойду чөмпүйүөнүн аатын ылар иһин турнирга (турнир претендентов) кыттар быраабы ылбыттара. Билиҥҥи кэмҥэ Арассыыйа саамай бастыҥ гроссмейстердара Екатерина Лагно, Полина Шувалова арыый ситэтэ суох оонньообуттара этиллибитэ. 20 саастаах Нюргул Сабирова ситиһиитэ бу Кубокка соһуччу буолбута.

Кубок түмүктэрэ тугу сэһэргииллэрий? Бастакынан, Индия түөрт эдэр гроссмейтердара финал 1/8 бииригэр тиийэ ситиһиилээхтик оонньоон кэлбиттэрэ (16 бастыҥнарга) барыларын сөхтөрдө. Эрдэттэн биллэрэ, бу дойдуттан олус элбэх кэскиллээх ыччаттар үүнэн-сайдан тахсан эрэллэрэ. Аан дойду 15-с чөмпүйүөнэ Вишванаттан Ананд дойду үрдүнэн ситимнээх, күүстээх үлэни ыыппыта түмүктэри биэрэн эрэрэ көһүннэ.

Иккиһинэн. Кытайга, ордук уолаттар ортолоругар үлэ-хамнас ситэтэ суох барара харахха быраҕыллыбыта. Муударай кытайдар түргэнник түмүк оҥостор дьон буолуохтара. Ол эрэн улахан таһымҥа чыпчаал түмүктэри ситиһэргэ, дабайарга элбэх сыралаах сыллар, хонуктар наадалара өйдөнөр. Үсүһүнэн. Магнус Карлсен биллэрин курдук, аны сөп буоллум, матчка кыттыбаппын диэн аккаастаммыта эрээри, билигин да «буораҕа кураанаҕын» дакаастаабыта. -2024 сылга аан дойду чөмпүйүөнүн аатын ылар иһин матч усулуобуйата уларыйыан наада. Сылаалаах уһун партиялар оннуларыгар күҥҥэ иккилии кылгас партия сөп этэ. Ол түбэлтэтигэр оонньуохха сөп –диэн эппитэ. Ити барыта ФИДЕ (Салайааччы Аркадий Дворкович) мунньаҕар быһаарыллар.

Төрдүһүнэн. Дин Лижэнь, чөмпүйүөн быһыытынан турнирдарга кэмиттэн кэмигэр кыттара ФИДЕ өртүттэн ирдэниэн сөп буолара буолуо? Арааһа кэлин эбии Балаһыанньа оҥоһулларын наадата тирээн кэлбит.

Дьэ ити курдук саахымат быйылгы сыллааҕы биир улахан түһүлгэтин сорох түмүктэрэ.

Степан АНДРЕЕВ, Майа.