Сонуннар

Күүстээхтэр бары күрэхтэстилэр

Олунньу ый 1 күнүгэр I Малдьаҕар нэһилиэгэр гиирэ спордугар Хаҥалас улууһун комплекснай спартакиадатын чэрчитинэн, хамаанданан уонна биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһиини буолан ааста.

Көҥүл тустууга сахалартан биир бастакынан ССРС спордун маастарын нуорматын толорбут Зосим Иванов аатынан спорт саалатыгар, күүстээх дьон гиирэ анньааччылар тоҕуоруһа мустубуттар. Күрэхтэһиини улууспут спорка уонна физическэй култуураҕа управлениетын салайааччыта Виталий Прокопьев, гиирэ спордун федерациятын президенэ Федор Севостьянов, РФ спордун маастара, кылаабынай судьуйа Никандр Тимофеев, I Малдьаҕар нэһилиэгин баһылыга Айталина Васильева уонна Покровскай к. Спорка дыбарыаһын дириэктэрин солбуйааччы, хамаанда хапытаана Иван  Никитин тэрийэн ыыттылар, үөрүүлээх быһыыга арыйдылар.

Күүстээхтэр добун үктэллэригэр Покровскай куорат уонна 8 нэһилиэк хамаандалара, 107 спортсмен кытынна. Манна нэһилиэк баһылыктара Наум Устинов (Нөмүгү), Николай Осипов (Үөдэй) уонна Айталина Васильева (I Малдьаҕар) бэйэлэринэн холобур буолан, хамаандаларын туһугар гиирэни күөрэччи астылар.

Хаҥалас улууһун гиирэҕэ спордун сүрүн тириэньэрэ, Никандр Тимофеев улууспутугар бу көрүҥ билиҥҥи таһымын туһунан санаатын маннык эттэ:

Хаҥалас улууһа гиирэ спордугар Сахабыт сиригэр бастакылар кэккэлэригэр баарбыт. Тоҕо диэтэххэ, 2024 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ улахан дьоҥҥо хамаанданан бастакы миэстэни ылбыппыт. Итини таһынан бу соторутааҕыта оҕолорго, Саха сирин үөрэнээччилэрин комплекснай спатакиадаларын суотугар хамаанданан бастаабыппыт. Билигин Н.С. Иванов дириэктэрдээх Хаҥаластааҕы Оҕо спортивнай оскуолатын иһинэн гиирэ спордугар анал тириэньэрдэр үлэлииллэрэ үтүө түмүктэри көрдөрөр, – диэтэ.

Сүрүн тириэньэр туһунан этэр буоллахха, Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх Никандр Тимофеев РФ спордун маастара, эдэрдэргэ Россия чөмпүйүөнэ, 2018 сыллаахха Соҕуруу Кэриэйэҕэ ыытыллыбыт Азия чөмпүйэнээтин кыайыылааҕа. Саха Өрөспүүбүлүкэтин сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнэ, муус устар ыйга Дьокуускай куоракка ыытыллыахтаах улахан дьоҥҥо Россия финалын аҥаара диэн  күрэхтэһиигэ бэлэмнэнэр.

Күрэхтэһии хара маҥнайгыттан күүрээннээхтик саҕаланна. Бэлэмнээх эрчиллиилээх дьоҥҥо гиирэ бэрт чэпчэкитик «күөрэс» гынар, сороххо муостаттан арахсымаары ырычаахтаһар курдук. Ол быыһыгар, бастыҥ гиревиктэрбитин көрсөн санааларын иһиттим. 2023 сыллаахха Россия чөмпүйэнээтигэр Чебоксары куоракка бэтэрээннэр ортолоругар 3-с миэстэлээх, Узбекистан өрөспүүбүлүкэтин Хива куоратыгар ыытыллыбыт бэтэрээннэргэ Аан дойду чөмпүйэнээтин 40-44 саастаах спортсменнарын ортолоругар кыайыылаах, Россия спордун маастара, Покровскай куорат 1-кы №-дээх баһаары утары охсуһар чааһыгар үлэлиир Леонид Афанасьев, гиирэнэн хайдах саҕалаан эрчиллибитин билистим:

Мин гиирэ спордунан 2021 сыллаахтан анаан эрчиллэбин. Ол иннинэ 2017 сыллаахха дылы  кроссфитынан дьарыктанан сылдьыбытым. Онтон хамсык ыарыытын кэмигэр спорт саалалара сабыллан хаалбыттара. Ол сабыллыбыттарыгар маннааҕы саалаҕа тиийбиппэр, Уус Алдантан төрүттээх саастаах киһи, тириэньэр Егор Андросов гиирэ спордунан дьарыктан диэбитэ. Ону ылынаммын киниэхэ эрчиллэн саҕалаабытым. Ити билигин үрдүк көрдөрүүлэри ситиһэ сылдьар, бэтэрээннэргэ РФ спордун маастара уонна Саха сирин норуоттарын оонньуутун уонна спорт национальнай көрүҥнэригэр Ассоциация “Сахаада – спорт” маастара Эмма Стасованы эмиэ, Егор Андросов гиирэ спордугар сирдээн киллэрбитэ. Онтон биһигини Россия таһымнаах күрэхтэһиилэргэ сүрүн тириэньэр Никандр Тимофеев таһаартаата. Ситиһиилэр күннэтэ дьаныардаах күүстээх дьарыктан кэлэллэр, – диир.

Үөдэйтэн сылдьар Петровтар спортивнай дьиэ кэргэн түөрт оҕолоохтор. Оҕолор төрөппүттэрин курдук спортка сыстаҕастар, үөрэхтэригэр эмиэ кэккэ ситиһиилэрдээхтэр, кэскиллэрэ иннилэригэр. Ыал аҕата Андрей масрестлинҥэ уонна гиирэ спордугар улууспут хас да төгүллээх призера. Онтон ийэлэрэ Оксана масрестлиҥҥэ, армрестлиҥҥэ, гиирэ спордугар уонна харбааһыҥҥа – улуус, өрөспүүбүлүкэ призерката. Гиирэ спордун өрө көтөхпүт дьонтон биирдэстэрэ. Үөдэй орто оскуолатыгар физкултуура учууталынан, Хаҥаластааҕы Оҕо  спортивнай оскуолатыгар тириэньэринэн үлэлиир. Ааспыт сылга икки төгүл Россия күрэхтэһиитин кыайыылааҕа, уһун кэрчик кэмҥэ гиирэни өрө уонна алларааттан үөһэ  анньыыга күрхтэспит. Онно бастаан путевка ылан, Кыргызстан өрөспүүбүлүкэтигэр Чолпон-Ата куоракка бэтэрээннэргэ Аан дойду чөмпүйэнээтигэр кыттан бастаан турар.

Гиирэ спордугар кэргэним сыһыаран турар. 16 кг ыйааһыннаах гиирэни кыайаҕын  дуу, кыайбаккын дуу диэбитигэр бастаан көтөҕөн көрбүтүм. Ити иннинэ сүрүннээн мас тардыһарым, сүүрэрим, хайыһардыырым, волейбол оонньуурум. Дойдубар Үөдэйгэ оскуола үөрэнээччилэрин, 5 сыл анараа өттүттэн саҕалаан бастаан уолаттары, сыыйа кыргыттары бу спорт көрүҥэр эрчийэн-дьарыктаан сыһыарбытым. Бу оҕолорбуттан хас да оҕо өрөспүүбүлүкэ кыайыылаахтара, призердара бааллар, – диэн ситиһиилэрин үллэһиннэ.

Мин маннык таһымнаах күрэхтэһиигэ 2016 сыллаахха сылдьан, суруйан турабын. Онно уопсайа 22 кыттааччы баара, ол иһигэр аҕыйах кэрэ аҥар кыттыбыта. Улууспутугар гиирэ спордун федерациятын, Хаҥалас улууһун баһаары утары охсуһар этэрээтин начаалынньыга Ф.М. Севостьянов үтүө баҕатынан сүрүннээн бу көрүҥ  сайдарыгар үлэ барар. Ол да быһыытынан туох барыта кыраттан саҕаланарын курдук, бастаан баһаарынай чаас иһигэр, онтон улуус таһымыгар күрэхтэһиилэр ыытыллар буолан барбыттар.

Гиирэ спордун федерациятын 2012 сыллаахтан саҕалаан салайан барбытым. 2013 сыллаахха баһаары утары охсуһар сулууспалар спартакиадаларын кыайбыппыт. Онно 100 тыһыынча суумалаах  туоһу сурук биэрбиттэрэ. Онон спорт инвентарь, 44 устуука гиирэни ылбыппыт уонна баһаарынай  чаастарга барытыгар түҥэппиппит. Итинтэн саҕалаан гиирэ күрэхтэһиитин баһаарынай чаастарга сылга иккилиитэ ыытар буолбуппут. Ол кэнниттэн улуус чөмпүйэнээтэ диэн күрэхтэһиилэри ыытан барбыппыт. Манна сүрүн өйөбүлү Юрий Никифоров салайааччылаах улууспут спортка салаата оҥороро. Бу көрүҥ сайдарыгар,  нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы комплекснай спартакиада бырагырааматыгар киллэрбиттэрэ төһүү буолла. Ол түмүгэр кыттар, күрэхтэһэр киһи элбээтэ. Бу иннинээҕи сылларга Сиинэҕэ, былырыын Үөдэйгэ элбэх киһи кыттыылаах күрэхтэһиилэр ыытыллыбыттара, – диир Федор Михайлович.

Күрэхтэһиигэ ким бэлэмнээх ол кыайда. Ордук болҕомто үүнэн иһэр эдэр гиревиктэргэ, тириэньэр Никандр Тимофеев иитиллээччилэригэр чуолаан Покровскай куорат И.М. Яковлев аатынан 1-кы №-дээх орто оскуолатын уолаттарыгар 65 кг ыйааһыннаахтарга дылы бастаабыт Еремеев Сандалга (VIII «а» кылаас үөрэнээччитэ), иккис буолбут Курчатов Данилга (IX «б» кылаас үөрэнээччитэ),  65 кг үөһэ  ыйааһыннаахтарга бастаабыт Иванов Николаҥҥа (IX «б» кылаас) уонна иккис буолбут Иванов Дьулурҕаҥҥа (IX «б» ) уурулунна.

Бу уолаттар бигэтик күрэхтэһэ сылдьаллар. Николан быйыл өрөспүүбүлүкэҕэ чөмпүйүөннээбит, былырыын 2 миэстэ буолбут. Оттон Дьулурҕан былырыын бастаабыт, быйыл иккис миэстэни ылбыт. Сандал, Даниил быйыл өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэхтэһиигэ үрүҥ көмүс мэтээл хаһаайыннарынан буолбуттар.  Күүстээхтэр күрэхтэһиилэрэ түмүктэннэ, улуус хамаандата сүүмэрдэннэ.

Бу спорт көрүҥэ улууспутугар кэлиҥҥи сылларга күүскэ сайдар. Аан дойду, Россия бэтэрээннэргэ чөмпүйүөннэрэ, Саха сирин кыайыылаахтара Оксана Петрова (Үөдэй), Эмма Стасова (Покровскай к.), Леонид Афанасьев (Нөмүгү) онтон да атыттар  бааллара күрэхтэһии таһымын өссө үрдэттэ. Элбэх оҕо, ыччат, кэрэ аҥардар кыттыбыттара гиирэ спорда биһиги улууспутугар сайдан иһэрин кэрэһэлиир. Билигин инники сыал-сорук Тааттаҕа, спорт национальнай көрүҥнэригэр XXII төгүлүн ыытыллар «Манчаары оонньуулара-2025» спартакиадаҕа ситиһиилээхтик кыттыы буолар.

Түмүккэ, икки көрүҥ түмүгүнэн (көтөҕүү, анньыы)

Кыргыттар  (12 кг ыйааһыннаах гиирэ)

60 кг (5 кыттааччы) 1 миэстэни – Винокурова Алеся (Ой с., 35 очко)

60 кг үөһэ (4 кыттааччы) 1 миэстэ –Кузьмина Андриана (Уулаах-Аан, 68 очко)

Дьахталлар (16 кг  ыйааһыннаах гиирэ)

58 кг (7 кыттааччы) 1 миэстэ –Изотова Александра (Үөдэй, 18,5 очко)

63 кг (4 кыттааччы) 1 миэстэ – Петрова Оксана (Үөдэй, 62,5 очко)

68 кг (4 кыттааччы) 1 миэстэ – Саввина Мария (Ой с., 39,5 очко)

68 кг үөһэ (7 кыттааччы) 1 миэстэ – Стасова Эмма (Покровскай куорат, 79,5 очко)

Уолаттар  (16 кг ыйааһыннаах гиирэ)

65 кг (8 кыттааччы) 1 миэстэ – Еремеев Сандал (Покровскай куорат, 214 очко)

65 кг үөһэ (10 кыттааччы) 1 миэстэ – Иванов Николан (Покровскай куорат, 237,5 очко)

Эр дьон (24 кг ыйааһыннаах гиирэ)

63 кг (5 кыттааччы) 1 миэстэ – Жирков Николай (Ой с., 20,5 очко)

68 кг (5 кыттааччы) 1 миэстэ – Петров Андрей (Үөдэй, 51,5 очко)

73 кг (4 кыттааччы) 1 миэстэ – Александров Павел (Ой с., 45,5 очко)

78 кг (7 кыттааччы) 1 миэстэ – Титов Вячеслав (Ой с., 216,5 очко)

85 кг (8 кыттааччы) 1 миэстэ – Борисов Александр (Ой с., 126 очко)

95 кг (6 кыттааччы) 1 миэстэ – Долгунов Дмитрий (Покровскай куорат, 85 очко)

95 кг үөһэ (6 кыттааччы) 1 миэстэ – Афанасьев Леонид  (Ой с, 155 очко

Эр дьон бэтэрээннэр (24 кг ыйааһыннаах гиирэ)

78 кг (6 кыттааччы) 1 миэстэ – Варламов Владислав (Тумул-Тиит-Арыы, 93 очко)

85 кг (6 кыттааччы) 1 миэстэ – Иванов Эрнест (Ой с., 91)

85 кг үөһэ (8 кыттааччы) 1 миэстэ – Кондратьев Алексей (Ой с., 66 очко).

Нэһилиэктэринэн уопсай түмүккэ, кыра нэһилиэктэргэ 1 миэстэни Үөдэй нэһилиэгин хамаандата ылла, баһылык Николай Осипов. Манна төһүү күүһүнэн кэргэннии Оксана уонна Андрей, уоллара Максим Петровтар ордук бэлэмнээхтэрин көрдөрдүлэр. Ийэлээх аҕа  чөмпүйүөннээтилэр, онтон Максим бэйэтин ыйааһыныгар бэркэ күрэхтэстэ.

Итини сэргэ биир дойдулаахтара Александра Изотова ыйааһыныгар бастаан төһүү күүһүнэн буоллулар. Улахан нэһилиэктэр ортолоругар бастакы миэстэҕэ, кыргыттарга – 1, дьахталларга -1, эр дьоҥҥо – 5 уонна бэтэрээннэргэ – 2 чөмпүйүөннээх Нөмүгү нэһилиэгэ эрэллээхтик таҕыста. Бу күрэхтэһиигэ баһылык Наум Устинов бэйэтин ыйааһыныгар кыахтааҕын көрдөрдө.

Уйбаан УЙГУУРАП.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

289252
Бүгүн : 208