Үтүө киһи олоҕо, үлэтэ ыччаттарга сирдиир сулус, үтүѳ холобур буола турдун

Н.Н. Тарскай 100 сылын кѳрсѳ 100 тэрээhинтэн биирдэстэрэ – «Үтүѳ киhи ѳйгѳ-санааҕа, үйэлэргэ хаалар!» үѳрэнээччилэргэ I республикатааҕы, V улуустааҕы научнай-практическай конференция

Кулун тутар 5 күнүгэр, биир дойдулаахпыт, биллиилээх государственнай деятель, спортивнай, физкультурнай хамсааhыны тэрийбит, салайбыт Николай Николаевич Тарскай төрөөбүтэ 100 сылын көрсө, Уус-Алдан улууһун Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолата «Үтүѳ киhи ѳйгѳ-санааҕа, үйэлэргэ хаалар!» үѳрэнээччилэргэ I республикатааҕы, V улуустааҕы научнай-практическай конференцияны тэрийэн ыытта. Маннык конференциялар Н.Н. Тарскай юбилейдаах сылларын кѳрсѳ 2004, 2009, 2014, 2018 сыллардаахха ыытыллыбыттара.

Бу бэлиэ күн сарсыардата кэлбит ыалдьыттары регистрациялааhынтан, үтүѳ үгэс буолбут алаадьынан, итии чэйинэн күндүлээhининэн саҕаланна.

Конференция үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһылынна. Улуус 11 оскуолатыттан (сирэй кыттыы: Баатаҕай, Окоемовка, Уhун-Күѳл, МСОШ №1, Мындааба, МЮГ, Тумул, кэтэхтэн кыттыы: Лѳгѳй, Суотту, Хоноҕор, Танда) уонна Бүлүү гимназиятыттан (дистанционнай кыттыы) уопсайа 28 үѳрэнээччи, 25 кинилэр салайааччылара, ыҥырыылаах ыалдьыттар “Баатаҕай нэhилиэгэ” МТ баhылыгын солбуйааччы Петрова А.П., улуус үѳрэҕин управлениетын начальнигын солбуйааччы Григорьев Т.А., үѳрэх управлениетын специалистара Дьяконова Л.С., Олесова И.П., Дьячковская Е.А., Н.Н. Тарскай сиэнэ, Дьокуускай куорат 31 №-дээх орто оскуолатын дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччы Кулагина Л.А., кини кэргэнэ, урбаанньыт Кулагин А.В., Н.Н. Тарскай аймаҕа, Дьокуускайдааҕы национальнай гимназия эбии үѳрэхтээhин педагога Мордовская Н.И. тэрээhиҥҥэ кыттыыны ыллылар.

Улуус үѳрэҕин управлениетын начальнигын солбуйааччы Григорьев Т.А., “Баатаҕай нэhилиэгэ” МТ баhылыгын солбуйааччы Петрова А.П., Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын дириэктэрэ Бурнашева А.А., Дьокуускай куорат 31 №-дээх орто оскуолатын дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччы Кулагина Л.А., Дьокуускайдааҕы национальнай гимназия эбии үѳрэхтээhин педагога Мордовская Н.И. эҕэрдэ тыл эттилэр. Тарскай олоҕун уонна үлэтин сырдатар “Уолан” бѳлѳх монтаhын (сал. Сивцева В.И.), 2-с кылаас үѳрэнээччитэ Артем Белолюбскай ырыатын кѳрѳѳччүлэр дохсун ытыс тыаhынан арыаллаатылар.

Конференция дьүүллүүр сүбэтин мунньаҕын Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын дириэктэри үѳрэх чааhыгар солбуйааччы Самсонова Т.К. салайан ыытта. Манна регистрациянан кѳрѳн, конференция үлэтин, ирдэбиллэрин чуолкайдаhыы буолла. Эрдэттэн былааннаах үлэ ыытыллан, конференция дьүүллүүр сүбэтэ аттарыллыбыта. Ол курдук, 1-кы уонна 2-с секцияҕа председателинэн улуус үѳрэҕин управлениетын начальнигын солбуйааччы Григорьев Т.А., чилиэннэринэн үѳрэх управлениетын специалиhа Олесова И.П., Окоемовка сүрүн оскуолатын история уонна обществознание учуутала Пестряков Г.Д., 3-с уонна 4-с секцияҕа председателинэн улуустааҕы музей сотруднига Сивцев А.П., чилиэннэринэн Баатаҕай библиотекатын сэбиэдиссэйэ Пермякова А.П., Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын педагог-психолога Федорова У.Р., 5-с уонна 6-с секцияҕа председателинэн үѳрэх управлениетын специалиhа Дьяконова Л.С., чилиэннэринэн үѳрэх управлениетын специалиhа Дьячковская Е.А., Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын история уонна обществознание учуутала Готовцев А.А. эппиэтинэстээхтик үлэлээтилэр.

Секциялар үс кабинетынан аттарыллан, онно эппиэтинэстээх учууталлар Галактионова М.И., Захаров Е.Е., Самсонов В.Е. сыhыарыллан, очнай да, дистанционнай да кѳрүҥүнэн кѳмүскээһиҥҥэ усулуобуйаны тэрийдилэр. Бу тэрээhини, Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын коллектива бары араас хайысхаҕа эппиэтинэстээх үлэhиттэринэн сыhыарыллан, сатабыллаахтык салайан үрдүк таhымҥа ыыттылар. Конференция үлэтэ эбиэккэ диэри бүтэн, дьүүллүүр сүбэ тута түмүктэри таhаарда, боротокуоллары толордо.

Научнай-практическай конференцияҕа маннык түмүк тахсан үѳрэнээччилэр кыайыы ѳрѳгѳйүн биллилэр, түбүктээх, сыралаах үлэлэрэ үтүѳ түмүктэммититтэн ис сүрэхтэриттэн үѳрбүттэрин-кѳппүттэрин кѳрѳн бэйэбит долгуйдубут.

“Н.Н. Тарскай тѳрүттэрэ, олоҕун салҕааччылара” 1 секцияҕа 5-8 кылаастарга сирэй кыттыы:

1-кы миэстэ Аманатов Айтал 8-с кылаас Баатаҕай (сал. Сивцева В.И., Слепцова С.З.).

“Н.Н. Тарскай тѳрүттэрэ, олоҕун салҕааччылара” 1-кы секцияҕа 5-8 кылаастарга кэтэхтэн кыттыы:

1 миэстэ Федорова Виктория 5-с кылаас Суотту (сал. Федорова О.В.)

2 миэстэ Сивцева Ира 6-с кылаас МСОШ №1 (сал. Бурнашева Ф.Д.).

“Н.Н. Тарскай аатын салгыы үйэтитиигэ туһуламмыт саҥа бырайыактар” 2-с секцияҕа 5-8 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Татаринов Антон 6-с кылаас Баатаҕай (сал. Пермякова А.П., Белолюбская Н.К.)

2 миэстэ Ядрихинская Аксения 6-с кылаас Баатаҕай (сал. Копырина Л.В.)

3 миэстэ Иванова Айынара 7-с кылаас Баатаҕай (сал. Бурнашева А.А.).

“Н.Н. Тарскай аатын салгыы үйэтитиигэ туһуламмыт саҥа бырайыактар” 2-с секцияҕа 9-11 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Тролукова Камила 10-с кылаас Мындааба (сал. Третьякова П.А.)

2 миэстэ Рожина Саяна 9-с кылаас Баатаҕай (сал. Осипова М.И.)

3 миэстэ Куприянова Дайна 9-с кылаас Уһун Күѳл (сал. Лыткина А.А.).

“Н.Н. Тарскай кѳҕүлээбит кѳрүҥнэрин сайдыыта” 3-с секцияҕа 5-8 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Неустроева Амелия, Решетникова Сааскылаана 8-с кылаас Мындааба (сал. Березкина М.Н.)

2 миэстэ Непряхин Константин 7-с кылаас Тумул (сал. Васильев Ю.П.)

3 миэстэ Аммосова Снежанна 8-с кылаас Окоемовка (сал. Пестряков Г.Д.)

3 миэстэ Колодезникова Саша 8-с кылаас Окоемовка (сал. Пестряков Г.Д.).

“Н.Н. Тарскай кѳҕүлээбит кѳрүҥнэрин сайдыыта” 3-с секцияҕа 9-11 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Сивцев Кирилл 9-с кылаас Баатаҕай (сал. Готовцева Я.Р., Готовцев Я.Р.)

2 миэстэ Лыткина Луиза 9-с кылаас Уһун Күѳл (сал. Стрекаловская В.В.).

“Байыаннай-патриотическай иитии дойдум сайдыытыгар оруола” 4-с секцияҕа 5-8 кылаастарга кэтэхтэн кыттыы:

1 миэстэ Шарапов Алеша, Семенов Максим 6-с кылаас Хоноҕор (сал. Олесова О.Н.)

2 миэстэ Герасимов Павел 7-с кылаас Лѳгѳй (сал. Протодьяконова С.И.).

“Байыаннай-патриотическай иитии дойдум сайдыытыгар оруола” 4-с секцияҕа 9-11 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Афанасьев Саргылаан 10 кылаас Уһун Күѳл (сал. Заровняева В.М.).

“Спорка анаммыт бэлиэ миэстэлэр, ѳйдѳбүнньүктэр” 5-с секцияҕа 5-8 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Колесова Сандаара 6-с кылаас Баатаҕай (сал. Копырина Л.В.)

2 миэстэ Бурнашева Валя 8-с кылаас Окоемовка (сал. Пестряков Г.Д.)

“Спорка анаммыт бэлиэ миэстэлэр, ѳйдѳбүнньүктэр” 5-с секцияҕа 5-8 кылаастарга кэтэхтэн кыттыы:

1 миэстэ Олесов Айсиэн 6-с кылаас Суотту (сал. Бубякина Р.П.).

“Спорду сырдатааччылар, үйэтитээччилэр” 6-с секцияҕа 5-8 кылаастарга сирэй кыттыы:

1 миэстэ Сивцева Аэлита 6 кылаас Баатаҕай (сал. Копырина Л.В.)

2-3 миэстэ Готовцев Александр 8 кылаас МЮГ (сал. Жиркова М.С.)

2-3 миэстэ Прокопьева Зарина 6 кылаас МСОШ №1 (сал. Аргунова К.Н.).

“Спорду сырдатааччылар, үйэтитээччилэр” 6-с секцияҕа 5-8 кылаастарга кэтэхтэн кыттыы:

1 миэстэ Константинов Айсиэн 7-с кылаас И.К. Кондаков аатынан Бүлүү гимназията (сал. Федорова А.Н.).

“Спорду сырдатааччылар, үйэтитээччилэр” 6-с секцияҕа 9-11 кылаастарга кэтэхтэн кыттыы:

1 миэстэ Сивцева Ариана 11-с кылаас Танда (сал. Федосеева Е.С.).

Ыҥырыылаах ыалдьыттарбыт, конференция кыттыылаахтара уонна кинилэр салайааччылара Н.Н. Тарскай аатынан “Спорт албан аата” музейга оскуола дириэктэрэ Бурнашева А.А. экскурсиятын сэргээн көрдүлэр-иһиттилэр, киэн туттар киhибит Н.Н. Тарскай, Баатаҕай нэhилиэгин, оскуолатын туhунан билиилэрин кэҥэттилэр.

Минньигэс астаах эбиэт кэнниттэн үѳрэнээччилэргэ ытыы күрэҕин биир дойдулаахпыт, ИДЬМ бэтэрээнэ Нестерев А.Г., күрэх кылаабынай судьуйата Никифоров С.В. инструктордарын кытта кэлэн тэрийэн ыыттылар, тэрээhиммитин сэргэхситтилэр. Аҕа дойду сэриитигэр ѳстѳѳҕү кыайбыт сэрии сэбин быыстапкалаан оҕолор уонна мустубут дьон болҕомтолорун тартылар.

Күрэхтэһии түмүгэ маннык буолла:

1-4 кылаастарга

1 миэстэ Белолюбская Алгыстаана 4-с кылаас Баатаҕай

2 миэстэ Тимофеев Клим 4-с кылаас Баатаҕай

3 миэстэ Гоголев Егор 4-с кылаас Баатаҕай.

5-8 кылаастарга:

1 миэстэ Аманатов Илья 7-с кылаас Баатаҕай

2 миэстэ Алексеев Гриша 8-с кылаас Баатаҕай

3 миэстэ Новгородов Ян 6-с кылаас Баатаҕай

3 миэстэ Иванова Айынара 7-с кылаас Баатаҕай

3 миэстэ Аманатов Айтал 8-с кылаас Баатаҕай.

9-11 кылаастарга:

1 миэстэ Ефимов Слава 9-с кылаас Баатаҕай

2 миэстэ Афанасьев Саргылаан 10-с кылаас Уһун-Күѳл

3 миэстэ Рожина Саяна 9-с кылаас Баатаҕай.

Н.Н. Тарскай 100 сылын көрсө “Махтал, Учууталга” юбилейнай тэрээhиннэри ыытыыга кѳмѳ акция чэрчитинэн, оскуола остолобуойугар тэриллибит минньигэс астан, кыттааччылартан, салайааччылартан сэмэй кылаат 6.200 солкуобай киирдэ.

Тэрээһин сабыллыытыгар научнай-практическай конференция дьүүллүүр сүбэтин председателлэрэ санааларын эттилэр, үѳрүүлээх быһыыга-майгыга түмүгү иhитиннэрэн наҕараадалары туттардылар. Николай Николаевич Тарскай аатын үйэтитиигэ олоҕун анаабыт педагогическай үлэ ветерана Румянцева К.И. анал бирииhин Мүрүтээҕи “Уолан” гимназия 8-с кылааhын үѳрэнээччитэ Готовцев Александр; Дьокуускайдааҕы национальнай гимназия эбии үѳрэхтээhин педагога, “Организатор физкультурного движения в Якутии Николай Тарский” кинигэ автора Мордовская Н.И. анал бирииhин Баатаҕай 8-с кылааhын үѳрэнээччитэ Аманатов Айтал; Н.Н. Тарскай дьиэ кэргэнин, оҕолорун, сиэннэрин анал бирииhин сайтка интерактивнай оонньуу айан оҥорон Тарскайдар, дьүүллүүр сүбэ, истибит-кѳрбүт дьон сэҥээриилэрин тарпыт 6-с кылаас үөрэнээччитэ Татаринов Антон ылан үѳрүүлэрэ ѳссѳ үрдээтэ.

“Баатаҕай нэhилиэгэ” МТ баhылыгын солбуйааччы Петрова А.П. ситиhиилээхтик кыттыбыт үѳрэнээччилэри бэлэмнээбит салайааччыларга грамоталары, сэмэй бэлэхтэри туттарда. Ытыы күрэҕин кылаабынай судьуйата Никифоров С.В. кыайыылаахтарга, миэстэлэспит оҕолорго грамоталары туттарда, мэтээллэри кэтэртэ. Оскуола дириэктэрэ Бурнашева А.А. ыҥырыылаах ыалдьыттарга, дьүүллүүр сүбэҕэ, ытыы күрэҕин тэрийээччилэригэр махтал суруктары, куораттан кэлбит ыалдьыттарга “Дойдум аhа» кэhиини оскуола үлэhиттэрин аатыттан туттарда. Улуус үѳрэҕин управлениета (начальник Литвинцев С.М.) оскуола коллективыгар махтал сурук уонна музей материальнай-техническэй базатын бѳҕѳргѳтүүгэ 50.000 солкуобайдаах сертификаты анаабытын дохсун ытыс тыаhынан үѳрэ иһиттибит. Окоемовка сүрүн оскуолатын история уонна обществознание учууутала Пестряков Г.Д. “Якутяне, воевавшие в штрафных подразделениях” кинигэтин оскуолаҕа бэлэхтээтэ.

Кыайыылаахтары эҕэрдэлээн алын сүһүѳх үѳрэнээччилэрэ “Ѳрүѳлчээннэр” (сал. Слепцова С.З., Готовцева А.С., Попова А.П., Самсонова М.Н., Горохова М.А.) спортивнай үҥкүүлэринэн, ырыаларынан, хоhооннорунан тэрээhини киэргэттилэр.

Конференция кыттааччылара үөрэн-көтөн, ыалдьыттарбыт махтанан дьиэлэригэр айаннаатылар. Аны биэс сылынан II республикатааҕы, VI улуустаа5ы научнай-практическай конференцияҕа оскуола, улуус ахсаана ѳссѳ элбииригэр, кыттааччы таhыма үрдүүрүгэр диэн баҕа санаабытын тиэрдэбит. Николай Николаевич Тарскай олоҕо, үлэтэ ыччаттарга сирдиир сулус, үтүѳ холобур буола турдун, үтүѳ киhи ѳйгѳ-санааҕа, үйэлэргэ хааллын!

Туяра Константиновна САМСОНОВА, Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай орто оскуолатын дириэктэри үѳрэх чааhыгар солбуйааччы, саха тылын, литературатын учуутала.

Уус-Алдан Баатаҕай, кулун тутар 6 күнэ 2024 с.