Ытык сиргэ сылдьан үөскээбит санаалар

… Кэргэним дойдутугар Лөгөйгө тиийдэхпинэ, үгэспинэн хайаан да Быйды алааска сылдьан, Сахабыт сирин самаан сайына сатыылаан турдаҕына, кини кэрэ көстүүтүттэн сөҕөн-махтайан, саха киһитин сиэринэн сүгүрүйэн – дуоһуйууну ылабын. Уонна сырыы ахсын атыннык, уратытык чинчийэрдии көрөн, бэйэм билиибэр эбинэрим элбээн иһэр.

Быйды алаас – киһи болҕомтотун тардар киэҥ историялаах ытык алаас. Өссө оҕо эрдэхпиттэн, биллиилээх кыраайы үөрэтээччи И.Г. Березкин суруйууларыттан ааҕан, манна аатырбыт бухатыыр Солук Боотур XVII үйэҕэ олорон ааспытын туһунан умсугуйан ааҕарым. Оттон билигин сыыр быарыгар олорон, киэҥ нэлэмэн сири одуулаан, Солук Боотур аатырбыт Хаста Миҥэтин миинэн, саатын-саадаҕын курданан манан төһө эрэ аастаҕа диэн өйбөр ойуулаан көрөбүн.

Быйды биир историяҕа хаалар түгэнинэн, XVIII үйэҕэ манна, Дүпсүн уонна Бороҕон улуустарын инники дьылҕаларын быһаарар ыһыах ыытыллыбыта буолар. Ол туһунан эмиэ И.Г. Березкинтан ааҕан билэбит. Дүпсүттэр Бороҕон улууһуттан арахса сатыылларын, анарааҥҥылар сөбүлээбэттэр. Ол эрээри, биир санааҕа кэлэн, ити мөккүөрдээх туруорсууну быһаарар инниттэн Быйдыга ыһыах ыспыттар. Иван Георгиевич суруйарынан, онно төрүт оонньууларга ким кыайар да, ол туруорсуута толоруллар диэн буолбут. Дьэ, онуоха дүпсүннэр – хапсаҕайга, мас тардыһыытыгар уонна ат сүүрдүүтүгэр кыайыылааҕынан тахсан, кэпсэтии быһыытынан Бороҕон улууһуттан арахсан, туспа Дүпсүн улууһа буолар кыахтарын ситиспиттэр. Итиннэ бороҕоттор сүүрүүгэ уонна атах оонньууларыгар бастаабыттар. Онон аныгылыы спорт тылынан эттэххэ, дүпсүттэр бороҕоттору 3:2 ахсаанынан кыайбыттар.

Дьэ, итинник умсугутуулаах кистэлэҥнээх – Быйды алааһа. Киһи төрөөбүт дойдутун, сирин-уотун, дьонун-сэргэтин уруккутун-былыргытын билиэхтээх! Төһөнөн сэҥээрэҕин да, соччонон билбэтин элбээн иһэр. Быйды алаас устуоруйатын туһунан анаан суруллубут үлэ баара дуу? Солук Боотур туһунан саҥа сонун чахчылары архыып докумуонуттан булар киһи. Бороҕоттор аҕа баһылыктара Лөгөй Тойон Быйдыга эмиэ сыһыаннаах диэн суруйаллар. Ол, Быйды алааска буолбут ыһыах туһунан сиһилии билэр киһи…

Манна даҕатан эттэххэ, былырыын Фейсбукка Хоро Быйдытын туһунан суруйан турабын. Ол эмиэ мин оҕо сааһым ааспыт ытыктыыр, сүгүрүйэр алааһым.

Петр Павлов.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэригэр Быйды алаас.

От ыйын 19 күнэ, 2022 сыл.