Түһүлгэ кыайыылаахтары быһаарда

“Кыайыы 50 сыла” Спорт дыбарыаһыгар ССРС спордун маастара, Саха Республикатын үтүөлээх тренерэ Валерий Петрович Керемясов кэриэһигэр Дьокуускай куорат көҥүл тустууга аһаҕас чемпионата ыытылынна.

Чемпионакка сэттэ хамаандаттан: АГАТУ, СР Спорка бэлэмнэнии киинэ, ХИФУ, В.П. Керемясов аатынан 3 №-дээх спортивнай оскуола, Р.М. Дмитриев аатынан Олимпийскай эрэл училищета, Чурапчы уонна Сунтаар улуустарыттан барыта 112 бөҕөс күөн көрүстэ. Кинилэртэн 15-һэ Россия спордун маастара.

Түһүлгэни үөрүүлээхтик аһыыга, соторутааҕыта бэтэрээн-маастардарга аан дойду көҥүл тустууга чемпионатыгар кыайыы көтөллөнөн кэлбит Алексей Николаевы уонна кини тренерэ Федот Архипович Соловьеву чиэстээһин тэрилиннэ. Кинилэргэ СР спорка уонна физическэй култуураҕа министрэ Леонид Спиридонов, Дьокуускай куорат тустууга федерациятын салайааччы Николай Адушинов, СР наукаҕа үтүөлээх деятелэ Леонид Владимиров эҕэрдэлэрин эттилэр, өйдөбүнньүк бэлэхтэрин туттардылар.

Кылгастык быһаарыылаах хапсыһыылар тустарынан сырдаттахха, 57 киилэҕэ быйыл саас Сунтаарга ыытыллыбыт Н.Н. Тарскай аатынан Саха Республикатын көҥүл тустууга чемпионатыгар бу ыйааһыҥҥа кыһыл көмүс мэтээл иһин тустубут Кэскил Семенов (Сунтаар) – Любомир Ашеин (Чурапчы) көрүстүлэр. Билэргит курдук, онно Семенов кылбар кыайыыны ситиспитэ.

Бөҕөстөр иккиэн эрдэттэн куоталаспыт курдук утарсааччыларын итэҕэтиилээхтик кыайталаан финалга тиийдилэр. Бэрт сытыытык барбыт хапсыһыыга Любомир Ашеин кыайыыга быдан дьулуурдааҕын уонна түргэн хамсаныылааҕын көрдөрөн, түмүккэ 10:2 ахсаанынан эрэллээхтик хотто. Арай, бу хапсыһыыга Семенов атаҕар эчэйиитин бэргэтэн кыаҕын ситэ туһаммата диэххэ сөбө дуу?

61 киилэҕэ бастакы миэстэ иһин Айаал Белолюбскай уонна Егор Явловскай көрүстүлэр. Дьон үксэ, соторутааҕыта Египеккэ норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга бастаан кэлбит, Таджикистан аатын көмүскүүр Айаал Белолюбскай кыайара буолуо диэн сылыктаабыттара. Ол эрээри, түһүлгэ атыны көрдөрдө.

Бэрт сытыытык барбыт хапсыһыыга Егор Явловскай биир түгэҥҥэ, икки төгүллээх олимпийскай чемпион Сергей Белоглазов сөбүлээн туттар накатыгар түбэһиннэрэн, устунан ыраас кыайыыны ситистэ. Дьон барыта уонна Айаал соһуйан эрэ хааллыбыт.

Быһаарыылаах хапсыһыылартан ордук тыҥааһыннааҕынан 65 киилэҕэ тустуу буолла. Ол курдук, Валентин Бурнашев – Яков Павловы, оттон Артем Слепцов – Манчаары Ильиновы кыайталаан финалга тахсыбыттара. Бэйэлэрин икки ардыларыгар тэҥ кэриэтэ киирсиигэ бүтэһик мүнүүтэҕэ бэрт сытыытык, кимээһиннээхтик тустубут Артем Слепцов 7:6 ахсаанынан кыл мүччү кыайыыны ситистэ.

Салгыы ыйааһыҥҥа (70 кг) Василий Григорьев кыайыыга дьулуурун көрдөрөн бастаата. Ордук тыҥааһыннаах түгэнинэн кини финалга тахсар иһин киирсиигэ опыттаах бөҕөс Владислав Кривошапкины кытта тустуута буолла. Манна кини туох баар күүһүн, кыаҕын мунньунан, этэргэ дылы аҕылаан туран кыайыыны ситиспит эбит буоллаҕына, бүтэһик быһаарыылаах хапсыһыыга Н.Щеглову холкутук хотто.

Соторутааҕыта Красноярскайга Заур Батаев бирииһигэр Бүтүн Россиятааҕы турнирга бастаабыт Игорь Матвеев үчүгэй тустар таһымҥа сылдьарын көрдөрдө. Бу сырыыга кини 74 киилэҕэ тэҥнээҕин булбата.

Оттон 79 кг ыйааһыҥҥа опыттаах бөҕөс Айсен Потапов улахан утарсыыны көрсүбэккэ, кыахтаахтык бастаата. Бу ыйааһыҥҥа уһун тохтобул кэнниттэн Россия эдэрдэргэ күрэхтэһиитин призера Владимир Бояновскай көбүөргэ төннүүтүн көрөөччүлэр хайгыы көрүстүлэр. Эдэр талааннаах бөҕөс мантан инньэ үчүгэйдик тустар таһымыгар тахсан, чөлүгэр киирэн, тустууну таптааччылары өссө даҕаны үөрдэригэр баҕарабыт.

86 киилэҕэ үс кыттааччы баарыттан, тустар таһыма үрдүгүнэн Роман Николаев холкутук бастаата.

Мантан үөһэ ыйааһыннарга кыттааччылар аҕыйахтарынан, күрэхтэһиини тэрийээччилэр барыларын холбоон, 86-тан үөһэ кг диэн ыыттылар. Онуоха Никита Софронов үчүгэй тустууну көрдөрөн чемпионнаата. Кини финалга тахсар иһин киирсиигэ сүрүн утарсааччыта Никита Хабаровы 6:2 ахсаанынан кыайбытын бэлиэтиэххэ сөп.

Көрбүккүт курдук, кыттааччылар сүрүннээн бэйэлэрин ыйааһыннарыттан өрө тахсан туһуннулар. Сэрэйдэххэ, кинилэр сүрүн күүстэрин-кыахтарын, буолаары турар Д.П. Коркин турнирыгар ууруохтаахтар.

Манна даҕатан эттэххэ, бастаабыттар – телевизор, автомойка, иккистээбиттэр – 5000, үһүс буолбуттар – 2500 солк. харчынан наҕараадаланнылар.

Чемпионат түмүгүнэн анал бириистэр оонньоннулар. Ол курдук, Дьокуускай куорат спортивнай тустууга федерациятын салайааччыта Николай Адушинов 25 тыһ. солк. туоһу суругу Айсен Потаповка; В.П. Керемясов дьиэ кэргэнин уонна бииргэ төрөөбүттэрин ааттарыттан Татьяна Керемясова 75 тыһ. солк. харчыга туоһу суругу Игорь Матвеевка; В.П. Керемясовы кытта бииргэ үөрэмиттэр ааттарыттан Мария Алексеева 25 тыһ. солк. туоһу суругу Владимир Бояновскайга туттардылар.

Түһүлгэ түмүгүнэн кылгастык тугу этиэххэ сөбүй? Владимир Бояновскай эчэйиитин оһорон көбүөргэ төннүбүтэ үчүгэй. Эдэрдэртэн Вадим Прядезниковы, Дамир Явловскайы, Күндүл Местниковы, Айкар Марковы, Ньургун Багынановы бэлиэтиэм этэ. Кинилэр бэйэлэрин иннигэр үчүгэй сыал-сорук туруорунан дьаныардаахтык дьарыктаннахтарына, элбэҕи ситиһэр чинчилээхтэр.

Күрэхтэһиини Дьокуускай куорат тустууга федерацията (салайааччы Н.Адушинов), Дьокуускай спорка управлениета (начаалынньык Э.Ефимов) уонна В.П. Керемясов аатынан 3 №-дээх спортивнай оскуола (дириэктэр В.Уйгуров) коллектива үүннээн-тэһииннээн таһымнаахтык ыыттылар.

Аны тустууну таптааччылар сэтинньи 14-16 күннэригэр “Өрөгөй” Спорка бэлэмнэнии киинигэр буолар улуу тренер Д.П. Коркин кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы турниры тулуйбакка-тэһийбэккэ кэтэһэллэр.

Дьулурҕантан: Валерий Петрович Керемясов (16.11.1959 — 11.02.2016). Көҥүл тустууга ССРС, хапсаҕайга Саха АССР спортарын маастара.

РСФСР чемпиона (1988), А.Медведь бирииһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы турнир призёра (1987), Монголияҕа ыытыллыбыт «Интернационал» турнир призёра (1989), Дальнай Восток уонна Сибиир чемпиона (1987), Саха сирин икки төгүллээх чемпиона (1983, 1987), ССРС-АХШ көрсүһүүтүн кыайыылааҕа, Манчаары оонньуутун хапсаҕайга чемпиона (1999).

Тренердэрэ – улуу тренер Д.П.Коркин, ССРС спордун үтүөлээх маастара А.Н.Иванов.

В.П. Керемясов — ССРС профтехүөрэхтээһиҥҥэ туйгуна, РФ физическэй култуураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, Саха сирин үтүөлээх тренерэ, Тулагы уонна Чыаппара (Чурапчы) бочуоттаах олохтооҕо. Бастыҥ иитиллээччитэ – Европа, аан дойду чемпионаттарын призера, спорт үтүөлээх маастара Владислав Андреев.

Кини аатын Дьокуускай куорат 3 №-дээх спортивнай оскуолата сүгэр, «Кэрэ киһи Валерий Кэрэмээһэп» кинигэ тахсыбыта, итини тэҥэ Валерий Петрович үтүө аатын үйэтитэн Дьокуускай куорат көҥүл тустууга чемпионата ыытыллар.

Петр ПАВЛОВ.

Ааптар хаартыскалара.