КСК – чөл олох, чэгиэн эт-хаан, үтүө быһыы киинэ

Алдан оройуонун Кутанатыгар культурнай-спортивнай комплекс үлэҕэ киирбитэ лоп-бааччы биир сыл буолла. Саамай уһук сытар «Анамы национальнай нэһилиэгэр» сүрүннээн эбэҥки булчут дьоно-сэргэтэ түөлбэлээн олорор. Бу дойду оҕолоро, ыччаттара бэрт кыраларыттан айылҕаларыттан тэтиэнэхтэр, дэгиттэр кыахтаахтар.

Манна спорт эйгэтигэр, чуолаан көҥүл тустууга үрдүк ситиһиилэрдээх норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара Алексей Соловьевунан кутаналар киэн тутталлар. Кини 1994 сыллаахха Венгрияҕа, Будапешт куоракка Аан дойду уолаттарга чөмпүйэнээтигэр II миэстэни ылбыта. Салгыы 1995 с. Калининград к. Россия эдэрдэргэ бастыыр иһин күрэхтэһиитигэр 62 кг – III м, 1998 с. Стамбулга (Турция) Яшар Догу бирииһигэр 63 кг – II м, 1999 с. Калининградка бырааттыы Белоглазовтар турнирдарыгар иккис миэстэ, бу сыл Ташкеҥҥа норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга – III призерунан буолбута, маны тэҥэ Алексей Сахабыт сирин хас да төгүллээх кыайыылааҕа уонна призера, кини манна күн сирин көрбүтэ. Дойдутугар тустууга бастакы тириэньэринэн спорт маастара Алексей Бубякин, салгыы Аммаҕа Улуу тириэньэрбит Дмитрий Коркины утумнааччы, Саха АССР үтүөлээх тириэньэрэ Михаил Скрябин эрчийбиттэрэ-дьарыктаабыттара, спорт улахан аартыгар таһаарбыттара.

Спорт киэҥ уораҕайын үлэтин сүрүннээччи, В.В. Енохов аатынан Хатыыстыырдааҕы Оҕо спортивнай оскуолатын (дириэктэр Ньургустан Прокопьев) Кутанатааҕы салаатыгар дириэктэри солбуйааччы Александр Охлопков бүгүҥҥү күн туох үлэ-хамнас ыытылларын туһунан бу курдук билиһиннэрдэ:

– Нэһилиэкпитигэр дьон-сэргэ өр сыллаах баҕа санаалара туолан, бу КСК үлэҕэ киириитэ барыбыт үөрүүтэ. Ааспыт сыл устата спорка араас тэрээһиннэр быыстала суох ыытылыннылар, өссө үчүгэйэ диэн, билиҥҥи уустук кэмҥэ биһиги уһук аҕыйах ахсааннаах нэһилиэкпитигэр 13 үлэ миэстэтэ тахсыбыта буолар. Манна оскуолаҕа үөрэнэр оҕолор эбиэт кэннэ, 3 чаастан киэһэ 8-ка диэри көҥүл тустууга (тириэньэр Моисей Обоев), хотугу төрүт күрэс көрүҥнэригэр (тириэньэр Алена Охлопкова) уонна волейболга (тириэньэр Игорь Бубякин) эрчиллэллэр. Оттон киэһэ 8-тан 10-ҥа диэри ыччаттар, улахан дьон кэлэн дьарыктаналлар.

Кыһын хотугу төрүт күрэс көрүҥнэригэр эрчиллэр оҕолор, Хатыыстыырга баран оройуон күрэхтэһиитигэр ситиһиилээхтик кыттыбыттара. Оттон көҥүл тустууга эрчиллэр уолаттарбыт элбэх күрэхтэһиилэргэ сылдьаллар, сайдаллар, өрүү миэстэлэһэн кэлэллэр. Волейболистарбыт Уус Майанан, Хатыыстыырынан күрэхтэһэн бириистээх миэстэлэргэ тиксэн кэлбиттэрэ. Нэһилиэнньэҕэ күрэс көрүҥнэрэ үлэ тэрилтэлэринэн ыытыллар, манна биһиги дьоммут көхтөөхтүк кытталлар. Саҥа аныгылыы тутуулаах быһыылаах күрэс саалата дьэ дьону түмэр. Студеннар кэллэхтэринэ ыччаттары уонна оскуола оҕолорун кытта волейболга күрэхтэһиилэри тэрийэллэр. Ити олус үчүгэй хамсааһын. Итини сэргэ, остуол тенниһэ оҕолору түмэ тардар.

Уопсайынан, нэһилиэкпит дьонун ахсаана аҕыйаҕынан да буолуо, оҕолору 100% хабан сырытыннарабыт. Оттон нэһилиэнньэ өттүн эттэххэ, волейболга 3-4 хамаанда өрүү баар буолар, итини таһынан дьон тренажернайга эрчиллэр, ким остуол тенниһигэр оонньуур, онон элбэх киһи сылдьар.

Бу соторутааҕыта эбии элбэх хайысхалаах тренажер кэллэ. Киһи этин-сиинин эрчийэригэр аналлаах тэриллэри, инбэнтээрдэри, велотренажеругар, ыстаанга толору кэмпилиэгэр тиийэ аҕаллылар. Быйылгы сылга КСК тас өттүгэр таһырдьа уулуссабытын сырдатар лаампалар ыйаныахтаахтар. Күрэс саҥа саалата буолан кыһалҕа, туох эмит тиийбэтэ диэн суох. Кэлэр сылларга саалабыт таһыгар байыаннай-спортивнай былаһаакка оҥорор былааннаахпыт.

Оттон кэлэктиибим туһунан этэр буоллахха, олус түмсүүлээхпит, олоххо көхтөөхтөр, чөл олоҕу тутуһаллар. Манна сүрүн тирэҕирэр дьоммунан дэгиттэр, эргиччи талааннаах Алексей Диодоров, Сергей Макаров буолаллар. Спорду таһынан, нэһилиэккэ ыытыллар үлэлэргэ субуотунньуктарга, култуура тэрээһиннэригэр кыттар биир сүрүн тэрилтэнэн буоллубут. Анал байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбытыгар тиһигин быспакка көмө оҥоробут. Кэлэктииби өссө сомоҕолуур инниттэн күһүн, саас айылҕаҕа тахсан сир астыыбыт, балыктааһыны тэрийэбит, — диэтэ эрчимнээх салайааччы, күрэс киэҥ уораҕайын киэн тутта көрөн туран.

Чөл туруктаах олоҕу нэһилиэккэ сүрүннүүр, өй-санаа, эт-хаан өттүнэн сайдыылаах ыччаттары иитэр кэлэктиип үлэтэ, сарсыҥҥы күнэ саргылаах буоллун!

Уйбаан УЙГУУРАП.

Ааптар хаартыскалара.