Кинигэ тахсыыта ааптарга – дьоһун үөрүү

Соторутааҕыта саҥа кинигэ сүрэхтэниитигэр ыҥырыллан сырыттым. Ытыктыыр киһим – РФ уонна СР физическэй култуураҕа үтүөлээх үлэһитэ, Саха сирин хайыһарга спордун маастара, Нам улууһун бочуоттаах олохтооҕо, биэс оҕо иһирэх ийэтэ, элбэх сиэн тапталлаах эбээтэ Клавдия Михайловна Шелковникова, олохтон барбыт кэргэнэ Василий Романовичка анаан кинигэ оҥотторон таһааттарда.

Саҥа кинигэҕэ Уус Алдан улууһун Дүпсүн нэһилиэгин олохтооҕо, спорду уонна чөл олоҕу өрө туппут, пропагандалаабыт, төрөөбүт нэһилиэктэрин, улуустарын аатын бүтүн Саха сирин, Арассыыйа таһымнарыгар дорҕоонноохтук ааттаппыт улахан спортивнай дьиэ кэргэн аҕа баһылыга Шелковников Василий Романович сирдээҕи олоҕор кэргэн, аҕа быһыытынан оруолун, үөрэммит кэмнэрин, ситиһиилээх, айымньылаах үлэтин, таптыыр спордун көрүҥүнэн хайдах дьарыктаммытын, тугу ситиспитин, бар дьоҥҥо сыһыанын туһунан олоҕун доҕорун, оҕолорун, аймах-билэ дьонун, чугастык алтыспыт үөлээннээхтэрин ахтыыларынан кэпсэнэр.

Клавдия Михайловна: “Василий куруутун киҥинэйэн ыллыы сылдьар идэлээҕэ. Тэрээһиннэргэ, кэнсиэрдэргэ “Мин алаас уолабын” диэн ырыаны таптаан ыллыыра. Төрөөбүт алааһыгар ахтылҕанын оннук таһаарара. Бииргэ үлэлиир дьоно Василийы ол ырыатын иһин “Алаас уола” диэн ааттыыллара”, – диэн ахтар.

Дьэ, ол да иһин, ааптар кинигэтин “Олоҕу таптаан, умсугуйан олорбут Алаас Уола Василий Шелковников” диэн ааттаабыт.

Василий Романович туһунан кылгастык билиһиннэрдэххэ, кини 1949 сыллахха төрөөбүт. Кыра эрдэҕиттэн бэйэтин кыанар эбит. Сүүрэр, хайыһардыыр. Манчаары икки бастакы спартакиадатыгар уолаттарга атах оонньуутугар үс төгүл бириистээх миэстэни ылбыта. Улуу Кыайыы 30 сылыгар Саһыл Сыһыыга хайыһарынан айан кыттыылааҕа. ГТО многоборьетыгар республикаҕа түөртэ миэстэлэспитэ.

Кини дойдутугар ытык иэһин толорон кэлэн баран, ЯПУ-га үөрэххэ киирбит. Ону ситиһиилээхтик бүтэрэн, физкултуура учуутала буолан, Нам оройуонугар Хамаҕатта оскуолатыгар үлэтин саҕалаабыт. Салгыы, төрөөбүт Дүпсүнүгэр кэлэн үлэлээбитэ, дьонугар тутаах киһи буолан олорбута. Кэргэнинээн Клавдия Михайловналыын биэс оҕоҕо күн сирин көрдөрбүттэрэ.

Шелковниковтар Саха сиригэр киэҥник биллэр спортивнай дьиэ кэргэн. 1989 сыллаахха ыытыллыбыт республикатааҕы спартакиадаҕа дьиэ кэргэнинэн бастааннар, Москваҕа Бүтүн Сойуустааҕы финалга кыыстара Александраны кытта, 104 дьиэ кэргэн хамаандатыттан бочуоттаах бэһис миэстэни ылбыттара. Оттон 1996 сыллаахха Бороҕоҥҥо бастакы спортивнай оонньууларга дьиэ кэргэн күрэхтэһиитигэр Шелковниковтар иккис миэстэлэммиттэрэ. Маны тэҥэ Василий ылбаҕай ырыаһыт, талааннаах уус, сорсуннаах булчут, кыайыылаах отчут-масчыт быһыытынан биллэр. Хомойуох иһин, кини бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыан иннинэ, 2004 сыллаахха олохтон соһуччу барбыта.

Кинигэ сүрэхтэниитэ наһаа истиҥник ааста. Бэлиэ тэрээһини К.М. уонна В.Р. Шелковниковтар улахан кыыстара Александра Васильевна иилээн-саҕалаан ыытта. Кинигэни кылгас билиһиннэрии кэнниттэн, Василий Романович сөбүлээн ыллыыр “Мин алаас уолабын” диэн ырыатын, Алексей Потапов баяҥҥа доҕуһуолунан Михаил Санников ыллаан эйээриппитэ, истиҥ көрсүһүүнү өссө киэргэтэн биэрдэ.

Ити курдук, сүрдээх истиҥник саҕалламыт тэрээһини салҕаан, В.Р. Шелковников бииргэ төрөөбүттэрэ: Мария Романовна Халдеева, Александра Романовна Свешникова, оҕолоро Александра, Леонид, Василиса, Вероника, Наталья, Учууталлар учууталлара Анатолий Андреевич Никифоров, бииргэ үөскээбит доҕотторо: Мария Ивановна Романова, Фаина Николаевна Ширяева, Варвара Михайловна Сергеева, сахалыы ыстаныыларга спорт маастара Николай Николаевич Адамов, Хамаҕаттатааҕы дьиэ кэргэнинэн доҕотторо Розалия Романовна, Александр Григорьевич Дунаевтар, эдьиийин уола Андрей Иннокентьевич Халдеев, куоракка олорор дүпсүннэр түмсүүлэрин салайааччыта Сергей Гаврильевич Сивцев, үөрэнээччилэрэ Гаврил Сивцев, Гавриил Прибылых, уо.д.а. Василий Романович туһунан наһаа истиҥ ахтыылары оҥордулар, кинигэни бэлэмнээбит Клавдия Михайловнаҕа махтаннылар.

Кинигэ билиҥҥи ирдэбилгэ сөп түбэһиннэрэн, халыҥ тастаах, кылааккай кумааҕыга, элбэх өҥнөөх хаартыскалардаах, Василий Романович олоҕун барытын аһан көрдөрөр 11 түһүмэхтээх, үгүс ахтыылаах, 232 страницалаах бэчээттэнэн таҕыста. Бу үлэни – элбэх маннык кинигэни оҥорбут Саха Республикатын култууратын туйгуна Эдуард Тимофеевич Пономарев киэргэтэн, компьютерга таҥан, редактордаан таһаарбытын бэлиэтиир оруннаах.

Мин өссө иллэрээ сыл Намҥа Клавдия Михайловна “Олоххо ситиһиим, эркээйи сулуһум – спорт” диэн кинигэтин биһирэм киэһэтигэр сылдьыбыт махталлаахпын. Бу кинигэлэр – Шелковниковтар аймахха барыларыгар, кэнчээри ыччаттарыгар үйэлээх өйдөбүнньүк, кэриэстэбил быһыытынан буолаллара уонна иитэр суолталааҕа мэлдьэҕэ суох. Кэнэҕэс кинилэри удьуордаан кус быһый, ат бөҕө дьон үөскээн, төрүттэрин ааттарын ааттаталларыгар баҕарыаҕыҥ.

Кинигэ бэлэмнээн, оҥорон таһаарыы киһиттэн ураты дьулууру, тулууру, айар күүһү, ис санааны эрэйэр. Ол эбэтэр, кинигэ – үйэлээх өйдөбүнньүк. Киһи долбуурга ууруна сылдьан хаһан баҕарар хаба тардан ылан ааҕар кыахтаах. Бэрт уһун кэмҥэ наарылланан, чочуллан, тупсарыллан оҥоһуллубут кинигэ силигин ситэр, бэлэмнээн таһаарбыт киһи дуоһуйуутун ылар. Аһара баран эттэххэ, кинигэ – ааптарга син төрөппүт оҕотун кэриэтэ ээ. Кини дууһатын ууран, кылааннаан таһаарбыт айымньыта. Кинигэ, син биир киһи курдук, тыынар. Бэйэтин сонунун, чахчытын, кэпсээнин дьоҥҥо-сэргэҕэ, ааҕааччыга ыһа-тоҕо кэпсиир, көрдөрөр…

Кинигэ оҥоһуллан тахсыыта ааптарга – дьоһун үөрүү, санаа ситиитэ, чэпчээһин, бу олоххо биир тус ситиһии… Атыттарга хайдах эбитэ буолла, миэхэ оннук буолааччы.

Петр ПАВЛОВ.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.