Василий Уваров: “Кини кыаҕа ситэри туһаныллыбата”

Көҥүл тустууга ССРС, хапсаҕайга Саха АССР спортарын маастара, Саха Республикатын үтүөлээх тренерэ, норуоттар икки ардыларынааҕы категориялаах судьуйа, педагогическай наука кандидата, Д.П. Коркин аатынан Саха Республикатын физическэй култуураҕа уонна спорка эйгэтин Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, Уус Алдан улууһун, Чэриктэй нэһилиэгин бочуоттаах гражданина Николай Николаевич Рожин үбүлүөйдээх 75 сааһын туолбутунан, кини доҕоро, аатырбыт тренер Василий Петрович Уваровтан биир идэлээҕин туһунан санаатын үллэстэригэр көрдөстүбүт.

-Биһиги Николай Николаевичтыын 1972 сыллаахтан билсэбит. Онтон ыла бу күҥҥэ диэри бииргэ үлэлии сылдьабыт. Ити аата, 53 сылбытын тренер үлэтигэр баарбыт. Бастакы көлүөнэ тренердэр бүтүүлэрин саҕана практически барыларын кэриэтэ кытта бииргэ үлэлээбиппит. Уонна билигин көлүөнэ быһыытынан, эдэр уолаттары кытта Саха сирин тустуута сайдарын туһугар күн бүгүҥҥэ диэри үлэлии-хамсыы сылдьабыт.

Оттон Николай Николаевиһы ылан көрдөххө, улахан билиилээх, улахан таһымнаах, биһиги республикабытыгар эрэ биллэр буолбакка, Бүтүн Россия үрдүнэн биллэр улахан специалист быһыытынан сыаналыыбын. Кини ол курдук, 2005 сылтан 2013 сылга диэри кыргыттар тустууларынан дьарыктаммыта, Нерюнгрига. Онно биллэрин курдук, Нерюнгри оскуолатыгар үөрэнэ сылдьар нуучча кыргыттарын эрчийэн, дойдуга биллэр көрдөрүүлэри ситиспитэ. Ол курдук, бастыҥ үөрэнээччитэ Екатерина Мельникова аан дойдуга иккитэ бастаабыта, биирдэ иккистээбитэ, улахан дьоҥҥо эмиэ Россияҕа бастаабыта, Настя Табаева Европа чемпионката, эмиэ Россия күрэхтэһиилэригэр ситиһиилээхтик кыттыбыта, Настя Шавлинская Россия күрэхтэһиитигэр, Ярыгин турнирыгар миэстэлэһэр биир улахан спортсменка этэ.

Кини онно саамай өрөгөйдөөн үлэлии сылдьар кэмигэр биллиилээх тренер, тустуу профессора Юрий Аванесович Шахмурадов кыргыттарга Россия сүүмэрдэммит хамаандатын старшай тренерэ этэ. Кинини кытта Николай Николаевич бииргэ, биир хамаанда буолан, хас да сыл үчүгэйдик, тахсыылаахтык үлэлээбитэ. Онно улахан үөрэтэр-эрчийэр түмсүүлэргэ сүүмэрдэммит хамаанда дьарыгын хаста да салайан ыытыспыта.

Н.Н. Рожин спортсмен уонна тренер быһыытынан урукку ситиһиилэрин-кыайыыларын билэбит. Бүгүҥҥэ күҥҥэ эмиэ бу республикаҕа сүүмэрдэммит хамаанда старшай тренеринэн, СР Спорка бэлэмнэнии киинигэр, «Өрөгөйгө» үлэлиир. Кини эрчийэр уола Витя Яковлев быйыл 61 киилэҕэ Россия чемпионатыгар үһүс миэстэни ылла. Бу уол туһунан кэпсиир буоллахха, кини сүрдээх талааннаах уол. Ол гынан баран, кэлиҥҥи кэмҥэ үчүгэй тренерэ суох буолан, улахан болҕомтото, сыала-соруга суох эрчиллэ сылдьан дойдутугар баран хаалбыта. Онно үс сылы быһа улаханнык эрчиллибэккэ сылдьыбыта. Ону Николай Николаевич анаан-минээн кинини ааттаан тиийэн, дьонун уонна уолу бэйэтин кытта кэпсэтэн, тустууга төнүннэрэн аҕалан, үс сыл үлэлээн, Россия көҥүл тустууга сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэр спортсмены бэлэмнээбитэ, биллэн турар, Николай Николаевич улахан таһымнаах, билиилээх-көрүүлээх, сыаллаах-соруктаах тренер буоларын өссө төгүл көрдөрөр, дакаастыыр диэн этиэхпин баҕарабын.

Кини – педагогическай наука кандидата. Өр сылларга университекка тустуу кафедратын салайбыта. Ол кэмҥэ биһиги эмиэ бииргэ үлэлээбиппит. Ол сылдьан университет тустууга хамаандатын үс сыл Россияҕа бастаппыппыт. Ону таһынан интернат астаран, онно оҕолору киллэрэн дьарыктаан, үс сыл Н.Н. Тарскай чемпионатыгар оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо республикаҕа СГУ хамаандаларын бастаппыппыт. 1999 сыллаахха аһыллыбыт физическэй култуура уонна спорт институтун иһинэн туруорсан, ректор А.Н. Алексеев өйөбүлүнэн, спортивнай тустуу кафедратын астарбыппыт. Онно Николай Николаевич сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Бу, биллэн турар, тустуу сайдыытыгар улахан хардыы, ситиһии буолбута. Университет иһинэн оҕолору мунньаммыт, интернат астарбыппыт. Ол базатыгар 5 №-дээх ДЮСШ аһыллыбыта, күн бүгүнүгэр диэри ситиһиилээхтик үлэлии турар. Ону тэҥэ икки көбүөр сытар Тустуу саалатын «Азия оҕолоро» оонньуу кэнниттэн туруорсаммыт, астарбыппыт.

Бу үбүлүөйдээх күҥҥэ, Николай Николаевич олоҕун, билиитин-көрүүтүн мин үрдүктүк сыаналыыбын. Уонна санаабар, маннык улахан таһымнаах специалист биирдэ даҕаны бу республика салалтатыттан өйөбүлү ылбата дии саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, кини ханнык баҕарар сүүмэрдэммит хамаандаҕа үлэлиир кыахтаах, билиилээх, опыттаах. Эппитим курдук, Россия таһымыгар биллэр-көстөр, улахан тренер кыаҕын ситэ туһамматыбыт. Таһымнаах тренер тахсара биһиэхэ сүрдээх күчүмэҕэй курдук, бүгүҥҥү турукка. Өскөтүн Н.Н. Рожины эрдэттэн таба көрөн үлэлэппиппит буоллар, билигин тустуубут баҕар атын таһымҥа баар буолуо этэ дии саныыбын.

Николай Николаевич бэйэтэ дьиэ кэргэн аҕа баһылыгын быһыытынан амарах аҕа, эһээ, үчүгэй кэргэн. Үлэтигэр-хамнаһыгар кини курдук бэриниилээх киһи аҕыйах буолуо. Бу 53 сыл үлэлээбитин устатыгар биирдэ эмэ дьарыгын көтүтэн дуу, эбэтэр уоппуска ылан баран, ханна эмэ сынньана барбытын туһунан ким даҕаны этэр кыаҕа суох. Кини уоппуска да ыллаҕына, үлэтиттэн илиитин араарбакка, оҕолорун кытта үлэлии, такайа, бэйэтин билиитин-көрүүтүн, Саха сирин тустуутугар кылаатын күн бүгүнүгэр диэри уга сылдьар.

Баҕарыам этэ, Николай Николаевичка өссө таһаарыылаах үлэни, кини өссө да үлэлиир кыахтаах диэн улахан эрэллээхпин. Россия сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнин эрчийэн таһаарда. Витя Яковлев билигин сааһа 21-рэ. Кини бэйэтин кыаҕын өссө көрдөрүө…

Сэһэргэстэ Петр ПАВЛОВ.