“Төрүкү тылбыт сүппэтин”

Итинник ааттаах саҥа кинигэни успуорт, чуолаан тустуу эйгэтин киһитэ Дмитрий Чаҕаантан бэлэх туттум. Кини бэйэтин көрүүтүнэн оҥорбут күннээҕи олоххо туттуллар тыллара хас да сыл устата куйаар ситиминэн хото тарҕаммыта.

Бу, Дмитрий Иванович сурукка-бичиккэ тиһэн бастакы таһаарыыта. Тэттик тылдьыт-кинигэ оҕолорго, төрөппүттэргэ, киэҥ араҥаҕа анаммыт. Кинигэ А.Н. Кузьмина көрүүтүнэн-истиитинэн оҥоһуллан, «Дани-Алмас» типографиятыгар 1000 ахсаанынан бэчээттэнэн таҕыста.

Бу маннык, төрөөбүт тылы сөптөөхтүк туттуу билигин тирээн турар тоҕоостоох. Биһиги оҕолорбут, ыччаттарбыт «күөх экраны», төлөпүөнү, ютубу сэҥээрэн, онно үөрэнэн, нууччалыы тылга охтуулара, устунан төрөөбүт тылларыттан тэйиилэрэ баар суол. Оттон, омук быһыытынан сайдыыбыт, төрүт тылбытыгар хайдах сыһыаннаахпытыттан тутулуктаах эбээт. Маныаха Миитэрэй Чаҕаан саха туһугар туруулаһарыгар барҕа махтал буолуохтун!

Кинигэттэн быһа тардан холобурдары аҕалабын:

Адреналин – хаан оонньуута

Баанньык – чэбэрси

Баһаалыста – бука диэн

Былаат – хаарыс

Бырастыы гын – баалаама, алы гын

Видео – уһулук

Главный тренер – бас эрчийээччи

Дьоҕус кинигэ – дьоҕус билик

Зум – тэҥҥэ көрдөрсүү

Идея – өйүк

Мастер спорта – күрэс сатабыллааҕа

Наада – тустаах, ирдэнэр, кэриҥнээх, баҕалаах, ыксаллаах, кэрэх

Нойосуус – чабырҕаччы, өйгө хатааһын

Нормальнай – ама, аматык, этэҥҥэ

Поэт – кэрэһэ, уран суруксут

Спорт – күрэс…

Кинигэ дьоҕус гынан баран, сүрдээх суолталаах. Маны саха дьоно сэҥээрэллэригэр, Чаҕаан тылларыгар үөрэнэллэригэр уонна сүрүннээн ылыналларыгар, дьүүллэһэллэригэр баҕарабын. Маны айан суруйбут киһи (ааптар) төһө да тыл үөрэхтээҕэ буолбатаҕын үрдүнэн, мин көрүүбэр, тыллары сахалыы тылбаастаан, быһааран суруйуута оруннаах дии саныыбын.

Саха буолартан кыбыстымаҥ! Сахалыы сайгыччы саҥара-иҥэрэ сылдьыахха! Төрөөбүт тылбытын сайыннарыахха! Оччоҕо эрэ, биһигини атын омуктар билиниэхтэрэ, ытыктыахтара.

Чаҕаан диэн кимий?

Чаҕаан (Винокуров) Дмитрий Иванович. 1960 сыллаахха тохсунньу 10 күнүгэр Чурапчы оройуонун Кытаанах нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Ахсыс кылааска үөрэнэ сылдьан тустуунан дьарыгын саҕалаабыта. Кинини успуорт бу көрүҥэр уһуйбут дьоннорунан Афанасий Габышев, Д.П. Коркин, Р.В. Неустроев, Е.Н. Старостин, А.А. Лугинов, М.Е. Захаров буолаллар.

1981 сыллаахха Ленинградка Кыайыы күнүгэр анаммыт Бүтүн Сойуустааҕы түһүлгэҕэ 52 киилэҕэ грузин Татуашвили кэнниттэн иккис миэстэҕэ тахсан, көҥүл тустууга ССРС спордун маастарын нуорматын толорбута.

Бэйэтин кэмигэр Сергей Корнилаевы, Александр Доржуну, Сергей Карамчаковы, Лубсан Айсуевы, Василий Гоголевы, уо.д.а. биллиилээх бөҕөстөрү кытта көбүөргэ күөн көрсүбүтэ. Көҥүл тустууга Саха сирин чемпионатын икки төгүллээх призера, «Трудовые резервы» Россиятааҕы сэбиэтин 4 төгүллээх кыайыылааҕа, бу спортивнай уопсастыба Киин сэбиэтин 3 төгуллээх призера. Тустууну таһынан хаамыскаҕа, дуобакка, хапсаҕайга бастакы спортивнай разрядтаах.

Саха государственнай университетын үөрэнэн бүтэрбитэ. Кытаанах оскуолатын иһинэн «Урааҥхай» диэн циркэ студиятын төрүттээбитэ. Чурапчытааҕы Д.П. Коркин аатынан спортивнай интернат-оскуолатын акробатикаҕа тириэнэринэн үлэлээбитэ…

Петр ПАВЛОВ.