Редакторым тустуук этэ

Саха Республикатын Ем. Ярославскай аатынан Суруналыыстыкаҕа эйгэтин Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, СР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СР Бэчээтин туйгуна, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына, Уус Алдан оройуонун “Ленинскэй тэрийээччи” хаһыат редакторынан үлэлии сылдьыбыт Милан Матвеевич Афанасьев эдэригэр тустар этэ.

Бу хаартыска 1967 сыллаахха, кини Чурапчыга эрчиллэ сылдьар кэмигэр түһэриллибит.

Хаҥастан уҥа олороллор: Василий Ефремов, Василий Плотников, тренер Д.П.Коркин, Савва Григорьев, Милан Афанасьев, тураллар: Семен Морфунов, Петр Платонов, Афанасий Матвеев, Роман Шамаев, Роман Дмитриев.

Бу хаартысканы урут көрбүтүм. Милан Матвеевиһы тута билбитим, бастаан утаа соһуйа көрбүтүм. Кинини тустуук буолуо дии санаабат этим. Кэлин ити туһунан бэйэтиттэн ыйыталаспыппар, кэмчиэрийэн аһыллан кэпсээбэтэҕэ. Онон айар үлэҕэ сиэтэн киллэрбит киһим, оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан тустубут, өссө улуу тренер Д.П. Коркин салалтатынан дьарыктана сылдьыбыт эбит.

Кэлин ол туһунан, биллиилээх бөҕөс, спорт маастара Анатолий Габышев Сунтаарга тиийэн тренердээбитин туһунан суруйуутугар быктаран аһарбыттаах.

Милан Матвеевич Афанасьев 75 сааһыгар быйыл бэйэтин олоҕун кэпсиир “Олох сотуллубат, сууйуллубат суола” диэн ааттаан бэрт улахан, халыҥ кинигэ таһааттарда. Онно суруйарынан, кини Кутанаҕа үөрэнэ сылдьан тустуунан дьарыктаммыт. Оскуола, оройуон чемпионунан буолбут.

–Кутана оскуолатыгар үөрэнэ сылдьан тустуунан дьарыктаммытым. Оччолорго оҕо барыта тустара. Ол иһин кэллим ини, итиэннэ ыйааһыннаах этим, 72 кг киллэрэллэрэ. Кууста, оройуон күрэхтэһиилэригэр кыайталаабытым, утарсааччы аҕыйах буолан. Биир-икки уол кэлэрин кыайар эбиппин. Албас эҥин суох, сорохтор миигин быраҕаары бэйэлэрэ түһэн биэрэллэрин баттыыр быһыылааҕым. Онтон Бүлүү зонатын күрэхтэһиитэ Элгээйигэ буолбутугар эмиэ кыайыылаах тахсыбытым. Хайдах кыайталаабыппын өйдөөбөппүн даҕаны. Инньэ гынан республикаҕа барар буолбутум.

Ити оруобуна 1966 сыллаахха, 8-с кылааһы бүтэрэр дьылбар, этэ. Дьокуускайдыыр буоламмын, экзамеммын соҕотоҕун туттарбытым. Онон киин куоракка барар буолбуппуттан, сүрдээҕин үөрбүппүн өйдүүбүн.

Ити сыл бэс ыйыгар Дьокуускайга “Спартак” стадиоҥҥа Саха АССР норуоттарын V спартакиадата ыытыллыбыт эбит. Онно кыттыбыппын. Чуолкай өйдүүбүн, иккитэ тустан иккиэннэригэр кыайбытым. Бастакы уолу, хайа оройуон эбитэ буолла, ыраастык, иккис, аатырбыт Д.П. Коркин аҕалбыт уолун очконан. Инньэ гынан, Сунтаар уолаттарыттан Лука Григорьевтыын чемпионнаан, лиэнтэ кэтэн турабын, – диэн кинигэҕэ суруллар.

Бу иннинэ Кутана оскуолатыттан ким да республикаҕа бастыы илик эбит. Итини учуоттаан, кинини оскуола Бочуотун кинигэтигэр киллэрбиттэр. Буолан баран, үөрэнээччилэртэн бастакынан.

Саха Республикатын Национальнай архыыбыгар тустуу урукку докумуоннарын көрдүү сылдьан, редакторбар сыһыаннаах икки чахчыны булбутум. Ол – ити кини бэйэтэ кэпсээн аһарбытын курдук, 1966 сыллаахха кулун тутар ыйга Элгээйигэ (Сунтаар) ыытыллыбыт көҥүл тустууга уолаттарга Бүлүү зонатын күрэхтэһиитигэр 71 киилэҕэ бастаабыт.

Иккиһэ – ити сыл сайыныгар Дьокуускайга Саха АССР финальнай күрэхтэһиитэ буолбут. Архыып докумуона кэпсииринэн, бу күрэхтэһии Саха АССР норуоттарын V сайыҥҥы спартакиадатын чэрчитинэн бэс ыйын 18-21 күннэригэр “Спартак” стадиоҥҥа буолбут. Көҥүл тустуу күрэхтэһиитэ, саастарынан араарыллыбыт үс бөлөҕүнэн ыытыллыбыт: эр дьон, обургу уолаттар, кыра уолаттар диэн. Онно кыра уолаттарга сунтаардар күннээбиттэр: Иван Тимофеев – 44, Алексей Семенов – 50, Василий Прокопьев – 56, Валерий Иванов – 59, Лука Григорьев – 62, Милан Афанасьев – 71 кг ыйааһыннарга бастаабыттар. Бу түһүлгэҕэ өссө кэлин хапсаҕайга Саха сирин муҥутуур кыайыылааҕа буолбут Симон Бойнов (Ньурба) уонна көҥүл тустууга республика 15 төгүллээх чемпиона буолбут Игорь Кудрявцев (СГУ) бэйэлэрин ыйааһыннарыгар тэҥнээхтэрин булбатахтар.

Мантан салгыы, оскуоланы бүтэриэр диэри Милан Афанасьев көҥүл тустууга Сунтаар оройуонун, Бүлүү зонатын уолаттарга уонна эдэрдэргэ күрэхтэһиилэригэр ситиһиилээхтик кыттыбыт. Ыһыахтарга хапсаҕайдаспыт. Күүстээх, тыыппалаах уолу аатырбыт Чурапчытааҕы оскуолаҕа ыҥыран дьарыктаабыттар. Ол эрээри, айар үлэһит буолар быата тардан, төннөн кэлбит.

Мин тустуу туһунан бастакы суруйууларым Милан Матвеевич редактордааһынынан, Уус Алданнааҕы “Ленинскэй тэрийээччи” хаһыакка бэчээттэммиттэрэ. Редакторбар, спорт тылыгар сыһыаран эттэххэ – тренербэр куруук махталлаахпын. Өссө кини эдэригэр тустуунан дьарыктаммытын, бүтүн Саха сирин чемпионунан буола сылдьыбытын билэн – киэн тутуннум. Биллиилээх хаһыатчыт, суруналыыс эдэригэр күүстээх тустуук буола сылдьыбытын бука сорохтор өссө билбэт буолуохтааххыт.

Петр ПАВЛОВ.