Олорон эрэн волейболга Россия чемпионатыгар…

Алтынньы 19-24 күннэригэр Раменскайдааҕы «Борисоглебскай» спорт дыбарыаһыгар олорон эрэн волейболга Россия чемпионата буолан ааста. Быйылгы күрэхтэһии рекорднай ахсааннаах 23 хамаанданы түмтэ (эр дьоҥҥо 17, дьахталларга 6 хамаанда күөн көрүстэ). Быһа холоон, 250 спортсмен кыттыыны ылла. Хамаандалар састааптарыгар анал байыаннай операция 50–ча бэтэрээнэ киирбиттэр.

Эр дьон хамаандаларын 4 бөлөххө араардылар: А бөлөххө: Московскай уобалас, Иркутскай уобалас, Донецкай Народнай Республика, Челябинскай уобалас, Белгородская уобалас, Б бөлөххө: Свердловска уобалас, Саха сирэ, Луганскай Народнай Республика, Хабаровскай кыраай, В бөлөххө: Кемеровскай уобалас, Бурятия, Башкортостан, Нижегородскай уобалас, Г бөлөххө: Москва, Санкт-Петербург, Калининградскай уобалас, Удмуртия.

Күрэхтэһии түмүгүнэн эр дьоҥҥо кыайыылаах аатын, буоларын курдук, Свердловскай уобалас хамаандата ылла. Иккис бочуоттаах миэстэҕэ Москва сүүмэрдэммит хамаандата, үһүскэ Кемеровскай уобалас хамаандата таҕыста.

Дьахталларга Москва, Санкт-Петербург, Саха сирэ, Московскай уобалас, СахаВА уонна Егорьевск хамаандалара кытыннылар.

Быйылгы күрэхтэһии систиэмэтин дьахталларга уларыппыттара соччото суох буолла. Бастаан Иркутскай хамаандата кэлэр диэн этэ даҕаны, чемпионат буолар күнүгэр кэлбэттэр диэн круговой гыннылар. Онтон быраабыла быһыытынан 1-4, 2-3 тахсыбыт хамаандалар күөн көрсүөхтээхтэр этэ. Ону уларытан, 1-2, 3-4 кииристилэр. Ол аата, полуфинальнай матчтар диэн буолбатылар.

Түмүккэ, кыһыл көмүһү Москва, үрүҥ көмүһү Московскай уобалас уонна боруонса мэтээли Санкт-Петербург хамаандалара үллэһиннилэр.

Тыҥааһыннаах финальнай киирсиилэргэ, чемпионат үөрүүлээх сабыллыытыгар уонна кыайыылаахтары наҕарадалааһыҥҥа Россия Паралимпийскай кэмитиэтин президенэ Павел Рожков кыттыыны ылбыта.

Сылын аайы Россия чемпионатыгар Саха сириттэн үс хамаанда хомуллан барар: эр дьон, дьахтар сборнайдара уонна СахаВА хамаандата.

Бу иннинэ 1 хамаанда хайаан да мэтээлгэ тиксээччи.

Уолаттар 2016 сылтан бараллар: 2016 – 3 м, 2017 – 3 м, 2018 – 4 м, 2019 – 4 м, 2021 – 4 м, 2022 – 3 м, 2023 – 5 м, быйыл 6-с миэстэ буоллулар.

Кыргыттар 2018 сылтан кытталлар: 2018 – 3 м (СахаВА), 2019 – 3 м, 2021 – 3 м, 2022 – 4 м, 2023 – 3 м, быйыл 4-с миэстэ буоллубут.

Бу курдук сыл аайы кыттан, миэстэлэһэн, республика чиэһин көмүскээн, Сахабыт сиригэр билиҥҥитэ 13 спортсмен спорт маастара аатын сүгэр.

Быйыл барыахпыт инниттэн, билбит курдук, барыта биһиги утары буолла. Аммаҕа сборданыахтаахпыт табыллыбата, онон “Самородокка” 10 күн, күн аайы 1-дии дьарык буолла. Онтон спорт министерствота “быйыл чемпионакка барар-кэлэр проезкытын, Раменскайга тиийэн олорор, аһыыр харчыгытын улуустаргыт уйунар буоллахтарына биирдэ бараҕыт” диэтэ. Чурапчы, Мэҥэ Хаҥалас, Үөһээ Бүлүү улуустара тутатына спорсменнарбытыгар төлүүбүт диэн үөртүлэр. Нам, Уус-Алдан, Ньурба, Сунтаар улуустара спортсменнарын кэлэр-барар проезтарын төлөөтүлэр.

Ити курдук улуустарбыт өйөөн республика чиэһин көмүскээтибит. Маннык түгэнтэн киһи наһаа да хараастар. Олорон эрэ волейболунан дьарыктанар спортсменнар сылга 1 эрэ Россия таһымнаах күрэхтэһиилээхпит. Салгыы инник курдук сыһыан баар буоллаҕына, Саха сиригэр бу көрүҥмүт симэлийэрэ буолуо дии саныыбын. Республика да таһымыгар күрэхтэһии ахсааннаахтык буолар.

Манна даҕатан эттэххэ, бу саас муус устар ыйга хас да сыл тохтото сылдьан баран, Россия Кубогын ыыппыттара. Эмиэ ити Раменскайга. Министерство эр дьон хамаандатыгар үп көрбүтэ (6 спортсмен). Онтон кыргыттар хамаандаларын ити сырыыга Мэҥэ Хаҥалас улууһа өйөөн, кэлэр-барар проеһы, олорор, аһыыр харчыларын үбүлээбитэ. «Манчаары» волейбол кулуубун аатыттан кыттыбыппыт. Дьэ, бу сырыыга икки хамаанда иккиэн миэстэлэһэн үөрүү-көтүү аргыстаах Сахабыт сиригэр төннүбүппүт. Эр дьон 3-с миэстэ, дьахталлар – 2-с миэстэ буолбуппут. Онон, бу буолан ааспыт чемпионакка кыргыттар дьиҥэ иккистиир санаалаах барбыппыт…

Быйыл Россия таһымнаах күрэхтэһиигэ икки саҥа кыыс барсыбыта. Классификациябытын этэҥҥэ ааспыппыт. Чемпионат үөрүүлээх аһыллыытын кыргыттарбыт манна, Сахабыт сиригэр буолар тэрээһин курдук санаабыттар эбит, онтубут баара, отой атын буо. Биһиэхэ ырыа-тойук, үҥкүү-битии хайаан да баар буолар. Онтон чемпионакка кылаабынай судьуйа киирии тыл этэр, ол кэннэ Россия сборнайын старшай тренерэ эҕэрдэлиир. Бу кэннэ гимнмыт тыаһыыр уонна күрэхтэһиибит саҕаланар.

Мин бастаан 2015 сыллаахха Россия чемпионатыгар баран кыттарбар эмиэ наһаа сөхпүтүм. Оннооҕор оонньууллара даҕаны уоту-күөһэ суох этэ. Онтон билигин, тэрийээччилэр бэйэлэрэ этэллэринэн, Саха сирин хамаандалара кэлиэхтэриттэн ыла оонньуу олус тыҥааһыннаахтык ааһар, хаһыы-ыһыы бөҕөтө буолар. Бастаан 2018 сыллаахха СахаВА хамаандата буолан барарбытыгар 2:0 хотторо олорон, кыргыттар хомуллан, 2:2 тэҥнээн, 5-с партияны ылан кыайар этибит. Бу ааспыт сылларга инник түгэннэр уолаттарга да, кыргыттарга да эмиэ баар буолаллар. Ол иһин биһигини кытта оонньууларыттан аһара куттаналлар үһү. Финальнай хапсыһыыларга Саха сирин хамаандата оонньуур буоллаҕына, биһиэхэ ыалдьар киһи ахсааннаах. Уонна бука бары атын хамаандаҕа ыалдьаллар. Ону биһиги аахайбакка, ньоҕойдоһон кыайааччыбыт (тириибит халыҥ), онтон быйыл табыллыбатыбыт…

Өссө биир түгэни таарыйар буоллахпына, күрэхтэһээччилэр анал таҥастаах буолаллар, открытиеҕа, закрытиеҕа кэтэр параднай таҥас, оонньуурга туспа таҥас (футболка, ыстаан, наколенник, борцовка, наскы, налокотник). Онтубутут урут биирдэ биэрбиттэрэ уонна бүттэ. Сылын аайы спортсменнар бэйэлэрин харчыларыгар оонньуур футболка оҥоттороллор. Дьиҥэ, сылга биирдэ буолар күрэхтэһиигэ барыыны үчүгэйдик өйөөн, атахтаабакка ыыталлара эбитэ буоллар, санаабыт да бөҕө, таһаарыылаах да түмүктээх буолуо этибит дии саныыбын.

Алена ДМИТРИЕВА, Россия спордун үтүөлээх маастара, Токиотааҕы Паралимпиада кыттыылааҕа.