Баары харыстаабаппыт, сүтэрэн баран ытыыбыт

Өлбүттээххэ сырыттахпына, наар ыар санааҕа ылларабын. Бэйэбин уонна бэйэм санаабын кытта охсуһан тахсабын. Өйбөр наар суох буолбут киһи туһунан санаалар охсуллаллар, үүйэ-хаайа туталлар…

Уйбаан, сахаларга этиллэринэн, “көнө сүрүннээх” киһи этэ. Куһаҕан дьаллыкка ылларбатах, аакка-суолга таласпат, тылынан мээнэ ыһыахтаммат, эппит тылыгар турар дьиҥнээх саха эр киһитэ! Кини тылын дьоннор истэллэрэ, итэҕэйэн ылыналлара. Быыбар хампаанньатыгар кинини туһана сатыыллара. Санаабытын кимиэхэ баҕарар хайдах баарынан этэрэ. Быһата, киһи быһыытынан көнө, сиэрдээх майгылааҕа.

Талан ылбыт идэтигэр, тустууга сүрдээх бэриниилээҕэ. Этэргэ дылы, тустуунан олорбута. Оҕо эрдэҕиттэн тустуук буолуон баҕаран, аатырбыт Чурапчытааҕы спортивнай интернат-оскуолаҕа барбыта, улуу тренер Дмитрий Петрович Коркин салалтатынан дьарыктаммыта. Билигин санаатахха, Бөтүрүөбүс – Уйбаан лидер хаачыстыбалааҕын өтө көрөн, тренер буоларыгар мэктиэлээбит. Ол туоһутунан, улуу тренер кэргэнэ Александра Семеновна биирдэ: “Дмитрий Петрович үлэтин салҕааччы Иван Николаевич Сивцев”, – диэн этиитэ буолар.

Уйбаан тренер быһыытынан үлэтэ барыта мин хараҕым далыгар ааспыта диэтэхпинэ сыыстарбатым буолуо. Бу сыллар тухары Бороҕонтон саҕалаан, кини үлэтин сырдатан кэллэҕим. Баары баарынан эттэххэ, характербыт туспатынан, тустуу тиэмэтигэр ардыгар өйдөспөтөх да түгэннэрбит бааллара. Кини тустууну муҥура суох таптыыра. Бэйэтин иитиллээччилэрин туһугар тугу барытын туран биэрэрэ. Кинилэри сүрдээҕин харыстыыра, көмүскэһэрэ. Уус Алдан тустуута буксуйан турар кэмигэр кини кэлэн өрө тардыбыта уонна бэйэтин санаатынан саҥалыы ситими киллэрэн, үлэни ыытан, элбэх иитээччитэ Саха сирин нөҥүөлээн – Россия, Европа, аан дойду түһүлгэлэригэр ситиһиилээхтик кыттыбыттарын бары билэҕит.

Аны, таһаарыылаах үлэлээҕин иһин бастаан Олимпийскай эрэл училищетыгар ыҥырыллан, онтон салгыы республика сүүмэрдэммит хамаандатын тренеринэн үлэлээн, Саха сирин тустуутун ситиһиитигэр сүҥкэн кылаатын киллэрбитэ.

Хаһан баҕарар, өлбүттээҕи куһаҕаннык саҥарыллыбат диэн үгэс баар. Мин маны тоҕо аҕынным? Уйбаан спорка олоҕо наһаа чэпчэкитэ суох этэ. Кэлин сылларга кинини ордуҕургаан туора туппуттара, утары үлэни ыыппыттара. Намтата сатаабыттара. Ону кини, улахан аптарытыаттаах тренер киирсэ, мөккүһэ, туруорса сатаабатаҕа. Бэйэтэ оҕолору талан ылан, бөлөх тэринэн үлэлээбитэ. Көрүстэҕин аайы, эбэтэр ватсаапка да наар: “Миигин туората сатыыллар. Ол эрэн, убайгыт тостубат, мин кинилэргэ бэйэм үлэбинэн өссө көрдөрүөм!”, – диирэ. Эбэтэр соҕуруу сбортан: “Үлэ күөстүү оргуйар, иккис дыханием киирэн эрэр”, “Этэҥҥэ буолуохпут”, “Кэлин кэмҥэ саха тренерин суолтатын, оруолун сахалар бэйэбит, тойотторбут наһаа аллараа түһэрдилэр” диирэ…

Чэ, биирдэ эмэ түгэн көһүннэҕинэ, ватсаапка саха тустуутун туһунан туох диэн кэпсэтэн суруйсубуппутун дьон дьүүлүгэр таһаарыам.

Төһө эмэ үлэлиир, саха тустуутун муоһатын өссө төгүл бэйэтигэр ылар түгэннээх этэ да, тоҕо эрэ Уйбааны итэҕэйбэтэхтэрэ. Онно, сэмэй муҥутаан, республика сүүмэрдэммит хамаандатын сүрүн тренеринэн атын киһи талылларыгар бэйэтэ мэктиэлээбитэ. Сэрэйдэххэ, сүгүн үлэлэтиэхтэрэ суоҕа диэтэҕэ. Оччолорго дьон миигиттэн, ким сүрүн тренер буолуон сөптөөҕүй диэн ыйыттаҕына, туох да саараҥа суох “Уйбаан Сиипсэп!” диирим. Кини курдук улахан таһымнаах, ирдэбиллээх, тустуу эйгэтигэр аптарытыаттаах специалист суох диирим.

Билигин биһиги олохпутугар хайдаҕын бэйэҕит билэҕит. Бэйэтин санаатын аһаҕастык этэр, туспа көрүүлээх, профессионал специалистары былааска чугаһаппаттар дии.

Уйбаан кэнники иитиллээччилэриттэн – уолаттарга Россия уонна аан дойду күрэхтэһиитин призера Валерий Андросов уонна Россия уолаттарга призера Данил Мохначевскай эриэ-дэхси көрдөрүүлэри ситиспиттэрэ. Оттон саамай бастыҥ үөрэнээччитэ – Азия чемпиона, Азия оонньууларын уонна аан дойду Кубогын биирдиилээн бастыыр иһин түһүлгэтин призера, үс Олимпиада кыттыылааҕа, Кыргызстан спордун үтүөлээх маастара Айаал Лазарев.

Айаал кэнники ситиһиилэрэ – ити барыта Иван Николаевич такайбыт маастарыстыбата, олохсуппут оскуолата. Манна сыһыары тутан эттэххэ, “Айаал Петровиһы республика салалтата болҕомтоҕо ылан, дуоһунас биэрэрэ буоллар, үлэтэ-хамнаһа суох сылдьар”, – диэн Уйбаан өссө Токиотааҕы Олимпиада кэнниттэн эппиттээх.

Чэ, бүгүҥҥү, саха тустуутун туһугар бэйэтин харыстаммакка үлэлээн олохтон туораабыт үтүөлээх тренер Иван Николаевич Сивцеви кытта бырастыылаһыы кэнниттэн тута үөскээбит ыһыллаҕас санааларым итинниктэр. Ханныгын да иһин, бүгүҥҥү ыарахан сүтүгүнэн сибээстээн, биһиэхэ тустууга сыһыаммыт билигин да ситэтэ суох дии саныыбын.

Быдан дьылларга бырастыы, Уйбаан!

Петр ПАВЛОВ.