Үрдүкү лигаҕа кимнээх тахсыахтарай?

Саахымат-дуобат киинигэр республика саахымакка чемпионатын бастакы лигатыгар 7-с, 8-с туурдар оонньоннулар.

Сэттис туурга лидердэр Махай – Лукич, Капитонов – Бекетов тэҥнэспиттэрэ. Васильева Арина Васильев Артурдуун киирсиилэрин сэргэстэhэ оонньуу олорон дөрүҥ-дөрүҥ көрдөххө, сүрдээх интэриэhинэйдик барбыта. “Сицилианскай көмүскэнии” Найдорф варианыгар Арина урут мин хаhан да көрбөтөх хаамыыбын (8.Фd3!?)  оҥорон Артуру эмиэ соhутта быhылаах. Уол өр баҕайы толкуйдаан баран ферзэнэн b2 пешканы сииртэн туттунна. Инньэ гынан, тыын ылбычча маҥаннар уhун рокировка оҥостон баран, королевскай флангаҕа пехоталарын иннилэрин диэки анньаталаан, типовой атааканы ыыта олорбуттара. Омос көрдөххө, харалар ыктара олорор курдуктара да, түмүккэ хайдах эрэ гынан кыайбыттар эбит. Мин ону көрөр солото суох олорбутум…

Онтон дьэ ахсыс туур буолбута. Мин Иванов Андрейдыын партиябытыгар, ситуация хара ааныттан буккуур оонньуу үөскээн биирдэ да туран көрбөккө эрэ бириэмэбит барыта бүтүөр диэри оонньуу буолла.  Дебютка мин урут сыыстаран, биир пешката суох хаалбытым. Ону таhынан атын пешкаларым били сэриигэ үрэллибит пехота курдук, түөрт сиринэн атарах-сатарах толугураан хаалбыттара (пешечные островки), ол иhигэр өссө f5, f7 хоhуласпыт изоляттаммытым.

Миэхэ икки слон баара да, позиция бүтэй уонна ыктарыылаах буолан, хара хонуулаах слонум b8 хонууга d6, a7 пешкаларбын көмүскээн, бэйэтэ улахан пешка буолан партия былаhын тухары кэриэтэ бүгэн олорорго күhэллибитэ. Маҥан да харахтаах слонум биир оннук c8-b7-c8-d7-e8-d7 “дуобаттыы” олорбута…

Инньэ эрэ гынан, “глухой оборонаны” тутан өргө диэри син тулуктаhан олорбутум. Утарылаhааччым онно-манан киирэ сатаан көрбүтэ да, тута кыаллыбатаҕа. Хара хонуулаах слоннары уонна икки ладьялары атастаhыы, кыра да буоллар миэхэ арыый тыыммын уhаппыта. Онтон бириэмэбит бүтээри ыган барбытыгар, киhим дьэ быhаарыылаах кимиигэ турунна – g4 хонууга биир пехотатын сиэртибэлээн туран, аттарынан е4 хонуунан дьэ көҥү көтөн киирэн с5 пешкабын сүүйбүттэрэ. Балаhыанньабыт дьэ ыараан киирэн барбыта. Били маҥан слонум ыксаан дьэ арыыйда тэйиччи f5 хонууга тахсан турда. Арай, ол олорон көһүппэтэх өттүттэн g4 хонууга тиийэн хаалбыт пехотам көҥүл ааhар “куоhур” буолан барда. “Отдаленная проходная” буолан хааллаҕа дии. Онон туhанан били наар харыстаан куоттара сатаабыт манҥан харахтаах сломмун биир акка атастаhан баран, дьэ пехотабын иннин диэки ыытан кэбистим.

Ону күөйээри утарылааччым биир кавалерията чугуйарга күhэлиннэ. Итинэн туhанан биhиэттэрэ аны уҥа флангаҕа кимэн бардылар. Кытыы “а” линиянан өссө биир пехота көҥү көтөөрү гыммытын тохтотору маҥаннар икки пехоталарын былдьатталар. Кавалерия дьэ үлэлээн киирэн бардаҕа дии. Ол түмүгэр “b” линияҕа өссө биир көҥүл ааhар пехоталанным. Ону ситэр уустугурда – “штаны” буолан хаалла. Икки куобаҕы эккирэппит кэриэтэ. Ону хайдах тохтотору толкуйдуу сатыы олордоҕуна, киhим бириэмэтэ түhэн хаалла. Онон бу драматическай киирсиигэ кыайыылаах мин буолан хааллым… Адьаhын солото суох олорон атыттар хайдах оонньообуттарын көрбөккө да хааллым.

Инньэ гынан, туур протоколун көрдөххө лидердэр балаhыанньаларын өссө тупсарбыттар эбит. Ол курдук, Махай хараларынан Шалагины хоппут. Артур маҥаннарынан биир фавориты – Капитоновы хоппут, Лукич Игорь Протодьяконов диэн эмиэ уунэн иhэр эдэр оонньооччуну хоппут. Бүлүүттэн төрүттээх Василий Романов хараларынан Бекетов Павелы хотон, лидердэргэ сыстыбыт. Онон тиhэх туур иннинэ Махай аҕыстан 7 очколаах инники иhэр. Киниттэн очко аҥаарынан хаалан, саахымат академиятын иитиллээччилэрэ Артур Васильев уонна Саша Иванов (Лукич) 2-3 миэстэҕэ, Василий Романов 6 очколаах төрдүс иhэллэр. Николай Капитонов уонна Николай Бурнашев 5,5-дыы очколаах 5-6-с миэстэҕэ иhэллэр. Кинилэр кэннилэриттэн биhиги ахсыа буолан 5 очколаах иhэбит. Ол иhигэр Васильева Арина баар. Пак Полина уонна Аргунова Сайаана 4,5 очколаахтар.

Сэрэбиэй быhыытынан сарсын быhаарыылаах тиhэх турга бастакы эрээккэ: Романов – Махай, Лукич – Артур, Капитонов – Мосорин, Васильева – Бурнашев оонньуохтара. Интэн көрдөххө сүрдээх интэриэhинэй расклад буолбут эбит.

Өскөтүн Романов Махайы хотон кэбистэҕинэ, Артурдаах Лукич тэҥнэстэхтэринэ, төрдүөн 7-лии очколанар эбиттэр. Кинилэри ким да сиппэт, төрдүөн сиэттиспитинэн Үрдүкү лигаҕа тахсаллар. Онтон Махай кыайдаҕына, Романов хаалар. Тэҥнэстэҕинэ Романов эмиэ түөрт иhигэр киирэр шанстанар. Ол курдук, Капитонов уонна Бурнашев эмиэ кыра шанстаныахтарын сөп. Артурдаах Лукич скорее тэҥнэhэллэрэ буолуо. Оччоҕуна иккиэн гарантированно Үрдүкү лигаҕа тахсаллар. Онон саамай интригалаах киирсии бастакы остуолга күүтүллэр.

Тиhэх быhаарыылаах туур өрөбүл күн 9:30-н саҕаланар. Истиэхтээҕэр кэлэн көрөргүт ордук буолуо этэ.

Дмитрий МОСОРИН.