Сүүрүк Өлөксөй 100 сааһынан Эҕэрдэ!         

Муус устар 10 күнүгэр республикаҕа саамай аҕа саастаах спортсмеммыт, сэрии, үлэ ветерана, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Дьабыыл нэһилиэгэр төрөөбүт-улааппыт, үлэлээбит, уһун дьолоох олоҕу олорон кэлбит Алексей Николаевич Березкин 100 сааһын туолла.

Сахабыт сиригэр физкультурнай хамсааһын 100 cылын кытта биир саастаах Алексей Николаевиһы Мэҥэ Хаҥалас улууһун, Дьабыыл уонна Төҥүлү нэһилиэктэрин дьаһалталара, общественность, элбэх ахсааннаах оҕолоро, сиэттэрэ, хос-хос сиэннэрэ, Березкиннар аймах эҕэрдэлээтилэр.

Мэҥэ Хаҥалас спортсменнарын, спорт ветераннарын ааттарыттан маннык ис хоһоонноох эҕэрдэ туттарылынна.

Сэрии, үлэ, спорт ветерана, ытык кырдьаҕаспыт 100 сааһыгар           

Убаастабыллаах  ытык киһибит Алексей Николаевич! Бүгүн, муус устар 10 күнүгэр, өр сылларга төрөөбүт Мэҥэ Хаҥаласкын ситиһиилээхтик көмүскээбит, эдэр эрчимнээх саастаргын спорка анаабыт ытыктыыр сүдү киһибитин   улууспут  спортсменнарын, спорт ветераннарын ааттарыттан 100 cааскын туолбут үбүлүөйгүн бэлиэтиир дьоро күҥҥэр, чиэстии, эҕэрдэлии, махтал тылларбытын этэ кэллибит.

Эн,  Аҕа дойду улуу сэриитигэр Япония милитаристарын кыайыыга разведчигынан дойдугун чиэстээхтик көмүскээн кэлээт, 1947-1954 сылларга Дьабыыл 7 кылаастаах оскуолатыгар физкультура учууталынан уонна пионер баһаатайынан үлэлээн эдэр ыччат эт-хаан өртүнэн сайдыытыгар, дойдуну көмүскүүргэ бэлэмнээһиҥҥэ, патриотическай тыыҥҥа  иитиигэ, оччотооҕу кэм ирдэбилинэн үлэлээбиккин билэбит уонна үрдүкдүк сыаналыыбыт. Күөх кырыстаах Дьабыылыҥ хонуутугар ыччаты спорка угуйаҥҥын, араас күрэхтэһиилэри тэрийэҥҥин дьон биһирэбилин ылыаххын ыларыҥ.

Эн спорка дьоҕурдааҕын өссө оскуолаҕа үөрэнэ сылдьаҥҥын хайыһарга уонна сүүрүүгэ оройуонуҥ күрэхтэһиилэригэр чемпионнааҥҥын биллибитэ. Сэрии кэннинээҕи сылларга бэйэн спордунан дьарыктанаҥҥын оройуоҥҥар, республикаҕа аатырбытыҥ, дойдугун Дьабыылы, оройуоҥҥун доҕоонноохтук ааттаппытыҥ.

Эн спорка көдөрүүлэриҥ оччотооҕу кэмҥэ биһиги оройуоммутугар биир бастакы ситиһиилэр этилэр. Ол улахан ситиһиилэргиттэн сороҕун бүгүн бэлиэтиибит.

1948 сыллаахха оройуоҥҥар 1 км уонна «Колхозник» ДСО республикатааҕы күрэхтэһиитигэр 3 км кросстарга чемпионнааҥҥын, бэйэҥ кыаххын биллэрбитиҥ.

1949 с. «Колхозник» ДСО 5000 м чемпионнаан, VIII республиканскай спартакиадаҕа 800,  1500, 5000 м иккис миэстэлэри ылаҥҥын, Саха сирин биир күүстээх сүүрүгэ буоларгын көрдөрөн, республикаҕа аатырбытыҥ. 1951 c. IX cпартакиадаҕа ити ситиһиилэргин өссө төгүл бигэргэппитиҥ.

1952 c. Саха АССР 30 сылыгар анаммыт X юбилейнай спартакиадаҕа 10000 м сүүрүүгэ 36 мүн 16.0 сөк кэлэҥҥин чемпион үрдүк аатын ылбытыҥ «Спорт в Якутии» кинигэҕэ сураллан үйэтитиллэ сылдьар. 1952 уонна 1953 сылларга Сибиир, Дальнай Восток тыатын сирин спортсменнарын күрэхтэһиилэригэр Иркутскай уонна Красноярскай куораттарга 800, 1500, 5000, 10000 м дистанцияларга III миэстэ, Улан-Удэ куоракка Бурят-Монголия уонна Саха республикаларын табаарыстыы көрсүһүүлэригэр II бириистээх миэстэлэри ылаҥҥын, республикаҥ чиэһин ситиһиилээхтик көмүскээбитиҥ, Саха сирин чэпчики атлетикатын историятыгар дьоһуннук киирбитиҥ умнуллубат.

Мэҥэ Хаҥалас оройуонун спартакиадаларыгар араас дистанцияларга сүүрүүгэ 10 cыл иннигин биэрбэккэ күрэхтэспитиҥ, Эн спорка уһулуччу үрдүк ситиһииҥ быһыытынан сыаналаныан сыаналанар – дьон-сэргэ кэрэ кэпсээнигэр, уос номоҕор киирбитиҥ, Сүүрүк Өлөксөй диэн норуот таптал аата Эйигин үйэҥ тухары арыаллаабыта.

Хайыһар спордугар эмиэ ситиһиилэхтик кыттарыҥ. Сааһыран да баран ветераннар оройуоҥҥа ыытыллар күрэхтэһиилэригэр уһуннук күрэхтэспитиҥ, Герой Попов чиэһигэр республикатааҕы кросска, Манчаары Баһылай бирииһигэр спартакиадаҕа оройуонуҥ чиэһин ситиһиилээхтик көмүскүүрүҥ.

Алексей Николаевич, биһиги Эйигин спорт уҕараабат көҕүлээччитинэн, пропагандиһынан билэбит, үрдүктүк сыаналыыбыт. Эһиги  дойдутугар физкультураны уонна спорду пропагандалыыр инниттэн 1997 сыллаахха олоҕуҥ аргыһа Варвара Егоровналыын Дьабыыл орто оскуолатыгар үөрэххэ уонна общественнай үлэҕэ бастыҥ үөрэнээччигэ бэйэҕит үпкүтүгэр тус стипедияны олохтооҥҥут үтүө холобуру саҕалаабыккыт. Саас аайы сыллата ыытыллар оройуон оскуоларын оҕолоругар сүүрүү тэрийбиккит ситиһиилээхтик барара. Ити   Эн ааккар олохтоммут күрэхтэһии салгыы бара туруо диэн эрэллээхпит.

Алексей Николаевич, Эйиигин республикаҕа маҥнайгы ситиһиилэргиттэн ыла үчүгэйдик билэр, педагогическай наука доктора, профессор, Саха сирин спордун историятын үөрэппит, чэпчики атлетика ветерана Валерий Пантелеймонович Кочнев,  Валентин Алантьев, Константин Корякин курдук аатырбыт-сураҕырбыт, номоххо киирбит сүүрүк спортсменнары кытта биир кэккэҕэ туруорара – Эн спорка ситиһиилэргин, талааҥҥын үрдүктүк сыаналааһын, Эйиэхэ дириҥ убаастабыл, Эйиигин бэйэҥ кэмин уһулуччулаах спортсменынан билинии буолар.

Биһиги улууспутугар, республикабытыгар даҕаны буолуо, 100 cааһыгар тиийбит спордунан дьарыктаммыт ветеран-спортсмен баарын билбэппит. Алексей Николаевич, Эн олорбут олоҕуҥ, спорка ситиһиилэриҥ, уһун үйэлэнииҥ барыбытыгар, кэлэр көлүөнэҕэ үтүө холобур буолуоҕа.

Константин ЗАХАРОВ, Мэҥэ Хаҥалас улууһун физкультураҕа уонна спорка управлениетын начальнига.

Афанасий ИЛЛАРИОНОВ, улуус спорка ветераннарын Советын председателэ.

Муус устар 10 күнэ, 2023 с.  Дьокуускай к.