“Саха” волейболга ассоциациятын 30 сылыгар

Быйыл сайын от ыйын 2-3 күннэригэр СахаВА (Саха волейбольнай ассоциацията) тэриллибитэ 30 сылын “Орто дойдуга” үрдүк таһымнаахтык бэлиэтээбитэ. Дьиҥинэн былырыын бэлиэтиэхтээх этибит, ону ковид ыарыыта өрө туран көһөрбүппүт. Чэ, оннооҕор Олимпиада көһөр, туох буолуой?! Хаһан да буоларын курдук, дьон-сэргэ үөрэ-көтө мустан бэртээхэй бырааһынньык, күрэхтэһии буолбута.

СахаВА тэриллиэҕиттэн тыа сиригэр волейбол сөҕүмэрдик сайынна. Ол кистэлэҥэ судургу, кулууптары тэрийэн оонньооһун. Ааспыт өттүгэр республика таһымнаах оонньууларга, холобур “Урожай” күрэхтэһиитигэр оройуон хамаандалара эрэ кытталлара. Онтон республика чемпионатыгар “Урожай”, оройуон хамаандатын эрэ киллэрэллэрэ. Сайдыы да ол таһымынан этэ. Онтон волейболга кулууптар тэриллиэхтэриттэн, кыттааччы ахсаана элбээн барбыта, аны урукку курдук үөһэттэн дьаһалы күүппэккэ, бэйэбит араас күрэхтэһиилэри ыытар буолбуппут.

Төрүттээччи, саҕалааччы кулуубунан куораттан “Аргыс” кулууба буолбута. Онтон “Колос” диэн тэриллибитэ, сыыйа аҥардас куоракка уонча кулууп буолбута, Мэҥэҕэ 4, Уус-Алдаҥҥа 3, атын да улуустарга тэриллэн киирэн барбыттара. Кулуупка 2 эдэрдэр, 2 бэтэрээннэр хамаандалара баар буолуохтаахтара.

Аны күрэхтэһиилэр ыытыллар сирдэрэ уларыйа сылдьар буолан, дьоҥҥо-сэргэҕэ көрдөрүү кэҥээбитэ. Күрэхтэһиилэр киин улуустарга барыларыгар буолаллара. Олор тустарынан оччолорго спорт туһунан бастакы сахалыы суруйар “Дьулурҕан” хаһыат (редактор Петр Павлов) киэҥник сырдатара, эрдэ үлэһэн миэстэ хааллартаран баран бэнидиэнньиккэ кэлэн саҥа сонун биэрдэхпинэ, нөҥүө күнүгэр оптуорунньукка номнуо тахсыбыт буолара. Араадьыйа, телевидение да бэккэ көмөлөһөллөрө. СИА генеральнай дириэктэринэн үлэлиир Попов Степан Алексеевич эмиэ биллэрдик көмөлөспүтэ. СахаВА маҥнай тэриллэригэр урут наар кыайа-хото сылдьыбыт куорат “убайдарын” оонньооччулара “эһиги колхознай волейболгут” диэн сэнээбит курдук сыһыаннаһыах буолан иһэннэр, оонньоочулар үүнэн-сайдан уонна күрэхтэһиилэр элбээннэр кыттыһа сатыыр буолбуттара.

СахаВА президеннэринэн Александр Керемясов, Ылдьаа Скрябин, Егор Борисов, Александр Федоров, Егор Марков, Александр Саввинов үлэлии сылдьыбыттара билигин Сергей Иванович Иванов үлэлиир.

Оонньооччулар үрдүк таһымҥа оонньуур кыахтаммыттарын, 1996 с. Бороҕоҥҥо ыытыллыбыт Саха сирин норуоттарын бастакы Спартакиадатыгар көрдөрбүттэрэ. Павел Яковлев тренердээх ЯГСХА уолаттара, Петр Гуляев тренердээх Чурапчы кыргыттара иккис буоланнар, таба суолунан баран иһэрбитин дакаастаабыттара. Кэлиҥҥи республика чемпионаттарыгар, спартакиадаларыгар тыа сирин спортсменнара наар инники күөҥҥэ сылдьаллар.

Быйыл Бороҕон спартакиадатыгар СахаВА тэриллиэн иннинэ урут наар бастыыр Ленскэй хамаандата үһүс буолан үөрдэ.

Кыргыттарга Уус-Алдан, уолаттарга Өлүөхүмэ СахаВА-ҕа уһаарыллыбыт хамаандалар буоллулар.

Эрдэтээҥҥи күрэхтэһиилэргэ ууһаарыллыбыт урут волейбол туһунан өйдөбүлэ да суох сиртэн төрүттээх Катя Алганаева уонна куорат кыыһа Аня Протопопова үрдүкү лигаҕа оонньуур “Якутяночка” хамаандаҕа киирэннэр, Россия кубогар иккис миэстэ буолан тураллар. СахаВА-ҕа буспут-хаппыт Сергей Сметанников, Янис Ефимов, Афанасий Кузьмин, Эмма Иванова, Мария Глухарова республика бастыҥнарынан ааттаналлара. Кэнники адьас үчүгэйдик оонньуур оҕолор баар буоллулар, оонньооччулар уҥуохтара үрдээтэ, 190 см үрдүк уолаттар элбээтилэр. Ол барыта бэйэбититтэн бэртээхэй тренердэр үүнэн тахсыбыттарыттан тутулуктаах. Павел Яковлев, Семен Сабарайкин, Максим Аммосов, Саргылаана Оконешникова, Мария Глухарева республика айымньылаахтык үлэлиир тренердэрин истэригэр киирэллэр.

Эдэрдэри сэргэ бэтэрээннэр эмиэ дьулуурдаахтык дьарыктаналлар, урут эр дьон 40, дьахталлар 30 саастарыттан “бэтэрээн” дэнэр буоллахтарына, билигин 60-рын лаппа ааспыт дьоннор эрэллээхтик күрэхтэһэллэр. Бэйэлэрэ туспа мустан бөлөх тэринээччилэр элбээн иһэллэр. Үс сыллааҕыта Иосиф Колесов 65 саастарыттан үөһэ саастаахтарга күрэхтэһии тэрийэн турар, онно 4 хамаанда мустан, эдэрдии эрчимнээхтик эрийсибиттэрэ.

СахаВА атаҕар туруутугар улуустарга сүрүннээччи-көҕүлээччи дьоннор баар буолбуттара улахан тирэх буолбута. Ол курдук, Уус-Алдаҥҥа Иван Колодезников, Мэҥэ-Хаҥаласка Роман Яковлев, Аммаҕа Андрей Гаврильев, Хаҥаласка Иосиф Колесов, Горнайга Анна Жиркова, Чурапчыга Петр Гуляев, Намҥа Анатолий Софронов ис сүрэхтэриттэн ылсан үлэлээбиттэрэ.

Бүлүү бөлөх, хоту улуустар спортсменнара үксүн хаһыат, радио нөҥүө истэннэр, бэйэлэрэ кулууптары тэриммиттэрэ, сыыйа күрэхтэһиилэргэ кэлэн кыттар буолбуттара.

СахаВА тэрээһинигэр күүскэ көмөлөспүт Афанасий Павлович Кириллин көҕүлээһининэн тэриллибит “пляжнай волейбол” республика норуоттарын спартакиадатын программатыгар киирдэ. Герман Степанович Терютин СахаВАбол диэн анал площадкалаах сонун оонньууну айан таһаарда, аны бэйэтэ толкуйдаан остуолба туруоран сордоммокко, аҕыйах мүнүүтэнэн хонууга турар сетканы айда.

СахаВА сүрүн күрэхтэһиилэринэн РВЛ (регионнааҕы волейбол лигата) Суперфинал, сылы түмүктүүр фестиваль буолаллар. Кэлин олох уларыйан, биллэн турар, уларытыылар киллэриллибиттэрэ. СахаВА бастакы суперфиналын чемпиона уонна бастыҥ оонньооччута Эмма Иванова Россияҕа миэстэлэспит, олорон эрэ оонньуур волейболга дьахталлар хамаандаларын тренердэринэн буолар.

Онтон үбүлүөйдээх тэрээһин, сайыҥҥы фестивальга буолбута. Барыта 17 кулууп хамаанда туруорда, ол иһигэр 8 толору. Ол курдук, классическай волейболга 4-түү хамаанда. СахаВА икки пляжнай волейбол хамаандата, сорохтор биирдиилээн хамаандаларынан кытыннылар. Ыраахтартан Сунтаар толору хамаанданан кэлэн, улууска волейболу улаханнык сэҥээрэллэрин көрдөрдүлэр. Өссө Өлөөн, “Бэрдьигэс” хамаандалар биирдиилээҥҥэ кииристилэр, барыта 500 тахса спортсмен, тэрийээччи кыттыыны ылла. Кыттааччы ахсаана өссө элбэх буолуоҕун, аҕыйах хонугунан Бороҕоҥҥо Саха сирин норуоттарын спортивнай оонньууларыгар кыттар буоланнар, эдэрдэр хамаандалара суохтара. Онон барыта сааһырбыт спортсменнар оонньоотулар. Ол да буоллар сытыы оонньуулары көрдөрөннөр, көрөөччүлэри астыннардылар, бэйэлэрэ да үөрдүлэр. Оонньуулары таһынан олорор сири киэргэтиигэ куонкурус буолбутугар “Сахапечать” хамаандата бастаабыта.

Фестиваль үөрүүлээхтик аһыллыытыгар СахаВА тэриллиитигэр тирэх буолбут Афанасий Кириллиҥҥэ, Николай Кронниковка, Александр Саввиновка, Руслан Жирковка, Иосиф Колесовка, Герман Терютиҥҥа, Афанасий Кузьмиҥҥа, Владимир Ли-Фу-га анал өйдөбүнньүк мэтээллэр туттарыллыбыттара.

Икки күннээх, сыралаах күрэхтэһии түмүгүнэн 18 очколаах “Сахапечать” хамаандата бастаабыта, 23,5 очколаах “Аргыс” хамаандата иккискэ тахсыбыта, 34 очколаах Мэҥэ-Хаҥаластан “Манчаары” үһүс буолбута. Бары хамаандалар оонньооччулара, ортотугар эргийэ сылдьар мээчиктээх мэтээллэринэн наҕараадаламмыттара. Сунтаар хамаандата аҕыйах очконан баһыйтаран 4-с буолбута.

Үгэс курдук фестиватьга “Мисс” уонна “Мистер” куонкурустар буолбуттара. Түмүккэ, “Мисс СахаВА-22” Мария Петрова (“Сахапечать”), “Мистер СахаВа-22” Гаврил Колесов (Мэҥэ-Хаҥалас) ааттаммыттара. Ону тэҥэ араас анал бириистэр туттарыллыбыттара.

Ааспыт өттүгэр СахаВА күүстээх оонньооччута, былырыын биһиги кэккэбититтэн өлөн туораабыт Анатолий Карамзин дьиэ кэргэттэрэ туруорбут анал бириистэрин “Аргыс” хамаандаттан Иван Решетниковка туттардылар.

Фестиваль бары тэрээһинин спорка, чуолаан волейболга туох да сыһыана суох ООО «Агромпром», «Сахаагрос» дириэктэрдэрэ Варвара Модестовна Баишева, Анна Павловна Ноговицына, СахаВА председателэ Сергей Иванович Иванов иилээн-саҕалаан үрдүк таһымнаахтык ыыппыттара уонна бэйэлэрэ соһуйан, улахан спортивнай күрэхтэһиилэри тэрийэр эбиппит ээ, диэн үөрэн кэпсэтэллэрин истэн дуоһуйбутум. Этэргэ дылы, “саха сатаабата диэн суох”, онно эбии дьон-сэргэ үөрэн-көтөн өр кэтэспит бырааһынньыктарын оннук таһымҥа ыытыы, кыргыттар кинилэр тэрийэр дьоҕурдаахтарын көрдөрдө.

Кылаабынай судьуйанан опыттаах киһи Владимир Ли-Фу эҥкилэ суох үлэлээбитэ. Оҥоһуллубут балаһыанньа сүнньүнэн чуолкайдык ыытыллан, кыттааччылары астыннарда.

Николай КРОННИКОВ, СахаВА бэтэрээннэргэ лигатын бастакы президенэ.

Хаартыскаҕа: Мисс СахаВа-2022 – Мария Петрова уонна С.И. Иванов, В.Ли-Фу.