Саха сиригэр үстэ бастаабыт маастар

Үгүс элбэх саха уолаттарын кыра эрдэхтэринэ ким даҕаны маннык тустуохтааххыт диэн көрдөрбөтөҕө, үөрэппэтэҕэ, угуйбатаҕа. “Оҕо оҕоттон үөрэнэр” диэбиккэ диэри, улахан уолаттар хайдах тусталларын көрө сылдьан оскуола көрүдүөрүгэр, оскуолаттан дьиэҕэр баран иһэн, сөтүөлүү сылдьан уонна ыһыахтарга ким хайдах тустарын көрөн улааппыт буоллахпыт. Олортон биирдэстэрэ оскуолатааҕы табаарыһым Николай Коркин буоларыгар мин саарбахтаабаппын.

Коля Чурапчы Кытаанаҕар төрөөн улаатан, ийэтин дойдутугар Мэҥэ-Хаҥалас Хаптаҕайыгар үөрэнэн, ол быыһыгар хоту Булуҥ оройуонугар Күһүүргэ кытта олоро сылдьыбыттара. Кыратыттан кыахтаах уол Күһүүртэн кэлэн республика оҕолоругар үһүс миэстэ буолан, улуу Коркин хараҕар быраҕыллан, кини ыҥырыытынан Чурапчы интернат-школатыгар үөрэнэ кэлбитэ.

Коля бэйэлэрин саастыылаахтарыттан күүс өттүнэн быдан бэлэмнээх буолан, күүстээх дьарыгы холкутук тулуйара, тренердэр көрдөрбүт албастарын түргэнник ылынан иһэринэн атын уолаттартан ордуга биллэн барбыта. Сыралаах дьарык таах хаалбатаҕа, 1970 сыллаахха Грознай куоракка, Японияҕа ыытыллыахтаах оҕолорго аан дойду күрэхтэһиитин иннинэ ССРС уолаттарыгар сүүмэрдиир чемпионат ыытыллыбыта. Бу эппиэттээх чемпионакка утарылаһааччыларын барытын холкутук кыайталаан 56 киилэлээх тустууктарга чемпионнаабыта.

Ити сыл оҕолорго “Спартак” общество союһугар бастаабыта.

Мантан аллара Николай Коркин бэйэтин кэпсээнин истэ түһүөҕүҥ.

—1971 сыллаахха эдэрдэр ортолоругар Сыктывкар куоракка Союзка төрдүс буолбутум. Кэнники бу ыйааһыҥҥа хас да саастарын оҥотторон баран туста сылдьар уолаттары туппуттар этэ. Миигин үһүс миэстэ оҥорон дипломмун, мэтээлбин киминнэн эрэ ыыппыттар этэ да туппатаҕым.

Мин 1971-72 сылларга ыалдьан сатаан дьарыктамматаҕым, тустубатаҕым даҕаны. Сахалар сааһыран да баран тустуохтарын сөп диэн этиилэрин олох кырдьыктаммаппын. Хас биирдии тустуук тустар күннээх, дьыллаах буолар эбит, ону мүччү туттаххына төһөлөөх да дьарык абыраабат, сүрэҕиҥ баҕатынан республика иһигэр эрэ тустуоххун сөп.

Булуҥҥа, Күһүүргэ үөрэнэр кэммэр физкультура уруогун нуучча дьахтара биэрэр этэ, кини наар брусьяҕа, перекладинаҕа уонна гимнастиканы дьарыктаан тахсааччы. Арааһа ол элбэҕи биэрбит быһыылаах. СГУ тыа хаһаайыстыбатын факультетыгар үөрэнэр сылларбар алта уончата холкутук тардынар этим, ГТО нуорматын туттарыыга эҥин.

Аны армияҕа ыҥырыллан баран, кый ыраах туох да суох сиригэр Чукоткаҕа тиийэн хаалбытым.

Хата мин тустуох быабар, байыаннай многоборьеҕа Дальневосточнай военнай уокурук күрэхтэһиитэ Хабаровскай куоракка ыытыллар буолбут. Күүстээх дьарыкка сылдьыбыт киһи командирдар харахтарын далыгар киирэ сылдьар кэмим этэ, онон миигин холкутук сборнайга ыллылар. Ол күрэхтэһэр кэммитигэр тустууга уокурук күрэхтэһиитэ буолар эбит, мин көҥүллэтэн 62 киилэҕэ тустар буоллум.

Ити күрэхтэһиигэ холкутук бастааммын, спортивнай ротаҕа ылылламмын, 2 сыл субуруччу ССРС Сэбилэниилээх Күүстэрин күрэхтэһиитигэр Киев уонна Доннааҕы Ростов куораттарга куһаҕана суохтук тустан турабын.

Сааһыран баран санаатахха, 1970-79 тустубут сылларбар Союз күүстээх тустууктара; Р.Нурманов, И.Кулешов, Минулин, С.Магомедов, Кунчулия, А.Зера, Б.Базаев, А.Мыцик онтон да атыттар миигиттэн кыайтаран тураллар эбит. Коля ити ааттаталаабыт тустууктара үксүлэрэ биһиги көлүөнэ тустууктар, онон юношаҕа 56 киилэҕэ, эдэр уолаттарга 57 киилэҕэ, улахан дьоҥҥо 62 киилэҕэ элбэхтик көрсүбүт дьоно буолуохтаахтар.

Николай 1972 сыллаахха Союз “Буревестник” обществотыгар чемпионнаан кэлбитэ, “Урожай” общество Союһугар 1974 сыллаахха Махачкала куоракка үһүс миэстэни ылбыта. Дальнай Восток уонна Сибиир күрэхтэһиитигэр иккитэ чемпионнаабыта. 1973 уонна 1977 сылларга Бүтүн Союзтааҕы турнирдары кыайталаабыта.

1980 сыллар эргин быһыылааҕа, “Эдэр коммунист” хаһыакка Егор Неймохов суруйуута баара, онно Николай Коркин Александр Медведь аатыгар ыытыллар норуоттар икки ардыларынааҕым турнирга хайдах тустубутун маннык сырдаппыт этэ.

—Саха сириттэн сылдьар маастар Николай Коркин ССРС призера Махмудовы көбүөргэ таптаабытынан тутан-хабан, уонча очконан кыайан таҕыста, Россия чемпиона С.Ефимовы 1 очконан кыайан истэҕинэ, үһүс сэрэтиини биэрэннэр, Коляны көбүөртэн устан кэбистилэр, – диэн суруйар.

Кырдьык, оччолорго И.Кычкин, И.Ушницкай, Е.Неймохов күүстээх маастардары сырдата сылдьыбыт күннэрдээх этилэрэ.

Бастакы, иккис көлүөнэ чаҕылхай тустууктара сытыы тыллаахтара “Хапкаастар диэн кимнээҕи этэҕитий?” — диир буолаллара, эбэтэр “сылга 360 хонук дьарыктанар киһини хайдах кыайаары гынаҕыный” — диэн бэргэн этии баара.

Ити барыта киһиргээһин тыллара буолбатахтар этэ, оччолорго 7-8 эргиири аастаххына, пъедестал үрдүкү үктэлигэр турар кэмиҥ этэ, онон 4-5 эргиир туораабыт хапкаас хотойдорун этэллэрэ сөп курдук.

Саха тустууну таптааччылара Н.Н. Тарскай бирииһигэр миэстэлэспэтэх маастары – мөлтөх маастар курдук сыана быһар үгэстээхтэр. Санаан да көрдөххө, тыһыынча маастар бары Тарскай финалыгар бириистээх миэстэҕэ хайдах тиксиэхтэрэй. Ол гынан баран, кэпсээҥҥэ сылдьар маастар элбэх, биһиги кылаастан Юрий Андреев 15 төгүл, Николай Коркин 3 төгүл Сахаларын сиригэр чемпионнаан тураллар.

1973 сыллаахха куорат аһаҕас чемпионата дэнэр күрэхтэһии бэйэтэ Бүтүн Союзтааҕы турнир курдук элбэх кыттааччылаах Якутскай куоракка ыытыллыбыта. Манна Павлодар, Баку, Чита, Благовещенскай, Хаборовскай кыраай, Казахстан, Таджикистан уонна да атын сирдэртэн күүстээх маастардар кэлбиттэрэ. Николай 57 киилэҕэ тустан, бэйэтиттэн убай маастардары Илья Григорьевы уонна Юрий Николаевы кыайталаан чемпион аатын ылбыта.

1976 сыллаахха Н.Н. Тарскай финалыгар маастар Иннокентий Захаровка кыаттаран иккис буолбута, Анатолий Константинов үһүс миэстэҕэ тиксибитэ.

1977 сыллаахха республика “Урожай” обществотын күрэхтэһиитигэр 138 тустуук кыттыбыта, манна 62 киилэҕэ Николай Коркин, Роман Неустроев, Иннокентий Захаров финалга тахсыбыттара. Итиннэ утарылаһааччыларын хара маҥнайгыттан баһыйа тутан Николай чемпион буолар.

Николай Коркин Тарскай финалыгар 1978, 1979, 1980 сылларга 62 киилэҕэ кыайыылаах тахсан, бэйэтин ыалдьааччыларын үөрдүбүтэ. Бу сылларга аатыра туста сылдьар тустууктарбыт; И.Григорьев, Ю.Николаев, А.Константинов, В.Константинов, В.Керемясов, М.Каженкин, Е.Ефремов, А.Тимофеев, Е.Старостин, С.Заморщиков, И.Захаров, Е.Черкашин, В.Семенов, Р.Неустроев, А.Кардашевскай, П.Иванов уонна да атыттар араас сылларга хотторуу хомолтотун билэн тураллар.

Николай Коркин тустарыгар араас албаһа элбэх буолара, оҥорор албастара барыта бэйэтин кыаҕар эрэнэрэ бэрт буолан, хайаан да утурылаһааччытын охторор гына оҥороро. “Мельница” албас араас варианын оҥороро, атахха киирэн баран, саҥа көтөҕөн иһэн охторон түһэртиирэ, умса тардаат кэннигэр барыы, ныроктаан кэннигэр тахсыы, онтон да атын албастары туһанара. Аны партерга түһэрдэр эрэ, хас да албаһы холбоон оҥорорун сөбүлүүрэ, холобура ножницалаан иһэн “Мария”, ножницалаан иһэн обратнай, эбэтэр обратнайдаан иһэн ножницалааһын, бу албастары олох эҥкилэ суох чуолкайдык оҥортуур этэ. Николай ытарчалыы ылбыт “Мария” диэн албаһыттан аҕыйах маастар куоппут буолуохтаах.

Николай өссө элбэх ситиһиилэниэ эбитэ буолуо, ону соҕуруу бардаҕына, климаттаан дэлби кутургуйа буолан. сбордарга ситэ сылдьыбакка, үчүгэйдик арыллан тустубакка төннөр этэ.

Биһиги оскуоланы бүтэрэн баран иккитэ, үстэ бэрт кылгастык көрсүһэн ааспыппыт, онон олоҕун, үлэтин, дьиэ кэргэттэрин тустарынан бэйэтин ахтыытыгар сырдаппыта буолуо.

Коркин Николай Николаевич – биһиги выпуск киэн туттуута, куруук үчүгэй эрэ тылынан ахтан, санаан ааһар киһибит. Улуу Коркин биир чаҕылхай үөрэнээччитэ, ону бэйэтэ өр сыллаах тустуутунан дакаастаабыт бөҕөс буолар.

Петр ПОРТНЯГИН, Саха сирин үтүөлээх тренерэ.

Верхоянскай.